Aşılamanın Tüp Bebekten Farkı Nedir? Aşılama Kaç Kez Denenebilir?

Aşılama tedavisi nedir? Hangi çiftlere önerilir? Tüp bebekten ne farkı vardır? Tüp bebeğin başarısında embriyologların ve embriyoloji laboratuvarlarının önemi nedir? İstanbul Kadın Sağlığı ve Tüp Bebek Merkezi’nden Embriyolog Sevil Ünal aşılama yöntemi ve embriyolojideki gelişmeler hakkında bilgi verdi.

. Aşılama tedavisi nedir? Aşılama tedavisiyle tüp bebek aynı şey midir?

‘‘Aşılama yöntemi tüp bebek tedavilerinin birinci basamağıdır. Mikroenjeksiyon yöntemlerine göre daha kolay, maliyeti de daha az olduğu için hastalar tarafından tercih edilen bir yöntemdir. Ama çifte uygun olup olmadığını iyi belirlemek gerekir. Aşılama tedavisinin uygun olduğu erkekler daha hafif sperm sayısı veya sperm anomalisi bulunan hastalardır. Kadınlarda ise tüplerinde herhangi bir yapışıklık ya da bir sıvı birikmesi olmayan ya da rahim içerisinde miyom, uterin kavitede anomaliler gibi durumları olmayan kadınlar aşılama için uygun vakalardır.’’

AŞILAMA YÖNTEMİ KAÇ KEZ DENENEBİLİR?

. Aşılama tedavisi kaç kez denenebilir? İki deneme arasında ne kadarlık bir süre olmalıdır?

‘‘Aşılama tedavisi birkaç kezden fazla denenebilir. Ancak sayının yeterli bulunmasında kadının yaşı önemlidir. Çünkü biz aşılama sayısını arttırırken kadının yaşının ilerlemesi, yumurta rezervinin düşmesi gibi durumlarla karşılaşabiliriz. Önemli olan birkaç aşılama tedavisi denemesinden sonra gebelik elde edemiyorsak hastayı oyalamadan bir an evvel tüp bebeğin mikro enjeksiyon kısmına geçilmesidir. Sorunun çözümü mikro enjeksiyonla embriyo geliştirmek ve embriyo transferi gerçekleştirmek olacaktır.’’

AŞILAMA İŞLEMİ NASIL YAPILIYOR?

. Aşılama için erkekten sperm nasıl alınır ve üremeye hizmet edebilecek spermler nasıl seçilir?

‘‘Aşılama işleminde mutlaka kadının yumurtlaması takip edilir. Öncelikle yumurta geliştirici ilaçlarla yumurtanın gelişimi başlatılır. Gelişen bu yumurtayı takip edip olgunlaştırması için çatlatma iğnesi verilerek yumurtanın olgunlaşma zamanı ayarlanır. Eş zamanlı olarak eşinden ejakülasyon yoluyla spermi alınır. Tam yumurtanın çatlayacağı döneme denk getirecek şekilde hareketliliği, şekli şemali en düzgün olan spermleri hazırlama yöntemleri kullanılarak rahim içerisine inseminasyonu bir kateter yardımıyla gerçekleştirilir. Aşılamada embriyoloğun ve doktorun birinci planı en iyi gelişen yumurtayı yakalayıp en iyi gelişen spermlerle buluşturmaktır. Ama bu işlem anne adayının rahim içerisinde gerçekleşir. Aslında doğal yöntemle gelişen yumurtalar en iyi gelişen yumurtalardır. Bunlar daha az ilaçlarla hatta bazen ilaçsız sikluslarla gelişen yumurtalardır. Spermlerin de laboratuvar ortamında hazırladığımız yöntemlerle en iyisi seçilmeye çalışılır. Dolayısıyla yüksek sayıda sperm konsantrasyonu kadının en gelişmiş yumurtasıyla zamanlama yapılarak birleştirilmeye ve kavuşturulmaya çalışılır.’’

SPERM SEÇME YÖNTEMLERİ

. Spermin en iyisini seçme yöntemleri nelerdir?

‘‘Sperm sayısının iyi olduğu vakalarda laboratuvar koşullarında swim up yöntemleri uygulanır. Bu yöntemler hareketliliği ve morfolojik yapısı iyi olan spermlerin bir sıvı tabakanın üzerinde en üst seviyeye çıkma esasına dayanır. Zaten bu kanallara ulaşabilenleri de toplayıp işlemlerde kullanabiliyoruz. Bütün bu işlemlerin ana temeli, kadının doğurganlık kanallarından geçen spermlerin o esnadaki hareket kabiliyetlerinin artışını ve diğer dölleme yeteneğinin artışını sağlayabildiği o ortamı taklit edilmesidir. Yapılan işlem aslında normal yollarla bebek sahibi olmak için bir spermin bir yumurtaya ulaşmasını taklit etmektir. Laboratuvar koşullarında da bu ortamları sağlayıp spermlerin içerisinden en iyi olanları seçip kullanmaktır.’’

AŞILAMANIN TÜP BEBEKTEN FARKI NE?

. Aşılamanın tüp bebekten ne farkı vardır?

‘‘Aşılamada döllenme, kadının tüplerinden kendi kendine çatlamış olan yumurta ile bizim inseminasyon yöntemlerle bıraktığımız kateterdeki spermin spontan bir şekilde buluşmasıyla gerçekleşir. Döllenme rahim içerisinde veya tüplerde olur. Embriyo gelişimi yine aynı şekilde annenin rahim içerisinde olur ve implantasyon gerçekleşir. Burada bizim dışardan organize ettiğimiz tek durum birbirleriyle zamanlama ve kavuşmalarını sağlamaktır. Ama mikro enjeksiyon yönteminde mutlaka daha büyük problemler vardır. Bu, problemlere bizim daha fazla yardımcı olmamız gerekiyor demektir. Sperm sayısı çok az olabilir ve testisten sperm elde edebiliriz. Hatta adetlerle sperm elde edebileceğimiz hastalar olabilir. O zaman yumurta dışarda, laboratuvar koşullarında bir petri kabında ve uygun kültür koşullarında gelişir. Cerrahi veya diğer yöntemlerle elde ettiğimiz sperm de yine laboratuvar koşullarında yumurtayı dölleyerek embriyonun gelişimini sağlar. Gelişen embriyonun 3 gün bazen 5 gün sonra anne rahmine transfer işlemi gerçekleştirilerek döllenme ve gebelik başlatılmış olur. Aşılama yardımcı üreme tekniklerinden biri ama bugün en çok kullanılan ve yüksek başarı oranları elde ettiğimiz yöntem tüp bebek yani mikro enjeksiyon yöntemidir.’’

EMBRİYOLOJİDEKİ GELİŞMELER

. Gelişen teknoloji embriyolojiye ne gibi yenilikler getirdi?

‘‘Time lapse (tam zamanlı görüntüleme sistemi) kameralarla artık embriyoları takip edebiliyoruz. Her 20 dakikada bir embriyo gelişim esnasında fotoğraf alıpbu fotoğrafı daha sonra 5 günlük bir seyir halinde video şeklinde izleyebiliyoruz. Örneğin 8-10 tane embriyosu olan hastanın bu gelişen embriyolarının içinden en iyi 1 taneyi veya en iyi 2 taneyi seçerken embriyoskopu tercih edip seçim yaparak gebelik şanslarını yükseltebiliyoruz. Bu ciddi bir teknoloji ama bugün en çok yapay zeka konuşuluyor. Yeni gelişen yazılımlar, yeni gelişen bilim teknolojisi bize yapay zeka teknikleriyle artık embriyo seçme kriterlerimizin oluşmasını sağlıyor. Hatta laboratuvar koşullarımızı da 24 saat takip edip bu koşulları istediğimiz standartlara getirmemize de yardımcı oluyor.’’ 

YUMURTA, SPERM VE EMBRİYO DONDURMA

. Yumurta, sperm ve embriyo dondurma işlemleri ile ilgili de bilgi verir misiniz?

‘‘En sık embriyo dondurma işlemi yapılıyor. Embriyo dondurma oranlarımız inanılmaz bir şekilde artış gösterdi. Artık biliyoruz ki dondurulmuş embriyolarla çok sağlıklı ve oldukça yüksek oranlarda gebelikler elde edebiliyoruz. İlaç sektöründeki durumlar ve bugünkü koşullar bizi giderek embriyoları dondurup çözdükten sonra anne rahmine transfer etmeye teşvik ediyor. Çünkü bazen hastanın çok fazla yumurtası gelişebiliyor. Transfer işlemi yapıp kalan embriyoları ikinci ya da üçüncü çocuğa kullanmak için dondurabiliyoruz. Bazen de rahim içinde veya tüplerinde sorunlar olan hastanın önce cerrahi yöntemlerle problemleri atlatıldıktan ve rahim içi uygunluğu sağlandıktan sonra embriyo transferini gerçekleştirebiliyoruz. Sperm dondurma zaten tüp bebek tedavilerinde dondurma tekniklerinin ilkidir ve yüksek canlılık oranlarıyla sperm elde etmemizi sağlıyor. Yumurta dondurma yöntemine artık hastalıklarımızın yaşının ilerlemesi, çalışma hayatında kadınların çok daha fazla rol alması gibi sebeplerden dolayı ihtiyaç giderek arttı. Ayrıca doğurganlık yaşında olup kanser tedavisi gören hastaların tedavileri sağlandıktan sonra çocuk sahibi olmalarının yolu yumurtalarını dondurmalarından geçiyor.’’

ÜREME SAĞLIĞINI HANGİ KANSERLER ETKİLİYOR?

. Üreme sağlığı en çok hangi kanserlerden etkileniyor?

‘‘Kanser başlı başına üreme sağlığını etkileyen bir faktördür. Kanser hastalarının yumurta rezervinin daha düşük ve daha fazla etkilendiğini hala daha çözebilmiş değiliz. Ama bugün dünyada en çok hematolojik kanserler gözüküyor. İkinci olarak da yumurtalık kanserleri sonra da meme kanserleri geliyor. Hematolojik kanserler, over kanserleri, meme kanserleri daha henüz bebek sahibi olmamış kadınların da denk gelebileceği kanserler. Dolayısıyla doğurganlığının daha henüz zirvesinde olan kadınlar bununla mücadele etmek durumunda kalabiliyorlar.’’