Gut Hastalığı

Gut Hastalığı nedir?
. Ürik asit metabolizmasındaki genetik ve/veya edinsel bozukluklar sonucu gelişen bir hastalıktır.

. Serum ürik asit düzeyi yükselir.

. Eklemlerde şişme ve ağrı ile seyreder (Artrit).

. Tekrarlayıcıdır.

. Böbrek taşlarına neden olabilir.

. Şikayet olmadan sadece kan ürik asit düzeyi yüksek bulunan hastalar gut değildir.

. Gut diyebilmek için en az bir artrit atağı olmalıdır.

Sıklığı nedir?
. Gelişmiş toplumlarda yüzde 0,2 oranında görülür.

. Dünyanın değişik bölgelerinde yüzde 10’a kadar çıkabilmektedir.

. Genellikle erkeklerde görülür.

. Kadınlarda seyrektir, ancak menapoz sonrası görülebilir.

Diğer hastalıklarla beraber görülür mü?
Gut hastalarında:
. İskemik kalp hastalığı,

. Hipertansiyon,

. Gizli veya aşikar şeker hastalığı,

. Kan yağlarında yükselme daha sıktır.

Gut kimlerde daha sık görülür?
. Ailesinde olanlarda,

. Erkeklerde,

. Şişmanlarda,

. Aşırı proteinle beslenenlerde,

. Alkol alanlarda,

. Yüksek gelir ve eğitim düzeyi olanlarda,

. Yaş>40 olanlarda.

Nedenleri nelerdir?
1. Primer:
. İdiopatik (sebebi belli olmayan –ki yüzde 90 hasta bu gruptadır-)
. Spesifik enzim kusuruna bağlı

2. Sekonder
. İlaçlar (idrar söktürücüler,  kanser ilaçları)
. Kan hastalıkları ile beraber (myeloproliferatif hastalıklar, kronik hemoliz)
. Sedef hastalığı

3. Böbrek yetersizliği.

Klinik belirti ve bulgular nelerdir?
    İlk artrit atağı genellikle ayak baş parmağının arkasında olur. Daha seyrek olarak ayak kemeri, ayak bileği, topuk, diz, daha seyrek olarak kollarda ve bilkelerde olabilir.
    Tofüs: kulak kepçesinde,  eklemlerde,  parmak uçları el ayası tabanlarda sarı renkli plaklar halindedir.
    Gut nefropatisi: Böbrek taşı, artritten önce gelişir. Ürik asit düzeyi 13mg/dl olunca taş oluşumu kolaylaşır.  Böbreğe ürat kristalleri çökerek nefropatiyede neden olabilir.  Sessiz olabileceği gibi, proteinüri, hipertansiyon ve böbrek yetersizliğine de neden olabilir.

Laboratuvar bulguları nelerdir?
Hastaların hemen hemen tümünde kan ürik asit düzeyleri 7mg/dl`nin üzerindedir.  Artrit esnasında  lökosit sayısında artma ve sedimantasyon hızında yükselme görülebilir. Eklem sıvısının incelenmesinde ürat kristallerinin görülmesi ile tanı konur.  Çekilen röntgen grafilerinde kemikte zımba ile delinmiş gibi litik lezyonlar görülür. Bu geç dönem bulgusudur, tofüs denilen bulgudan kaynaklanır.

Hangi hastalıklarla ayırıcı tanıya girer?
    Mikrobik artrit
    Psödogut (Yalancı gut)

Tedavi nasıl yapılır?
Akut atağın tedavisi:
    Yatak istirahati
    Antiinflamatuvar tedavi
    Kolşisin tedavisi
    Kortizon veya ACTH

Ataklar arası dönem:
Purinden zengin besinler (karaciğer, böbrek, uykuluk vs) kısıtlanır. Çok sıkı diyet gereksizdir.  Av etleri, şarküteri ürünleri, balık yumurtası, uskumru, sardalye, hamsi gibi küçük balıkların yenmesi kısıtlanır.  Bu besinler 150-300g/100 gr purin içerirler.  Et suyu konsantrelerinden kaçınılmalıdır.
Her türlü et ürünü günde bir servis alınmalıdır, alkol alınmamalıdır, kilolu hastalar zayıflatılmalıdır.
Günlük sıvı alımı 2lt üzerine çıkarılmalıdır, atakların gelmesini önlemek için 0.5-1.5mg/g Kolşisin verilebilir. Serum ürik asit düzeyi 10mg/dl’nin altına düşmüyorsa ürik asidi düşürücü ilaçlar (ürikoliz- Allopurinol) verilebilir.

Tofüslü gut veya gut artriti:
Serum ürik asidi<6mg/dl ye düşürülmelidir

Semptomsuz (şikayesiz) ürikasid yüksekliği durumunda ne yapılmalıdır?
Akrabalarında gut olanda ürik asid düşürücü ilaç verilebilir. Serum ürik asid düzeyinin erkekte>13mg/dl kadında > 10mg/dl olması durumunda ilaç verilmesi düşünülür.

Dr. Yavuz FURUNCUOĞLU
Medicalpark Göztepe Hastanesi iç Hastalıkaları Uzmanı
www.dryavuz.com