Miyom ve Çikolata Kistlerinin Cerrahisi

Miyomlar ve çikolata kistleri üreme sağlığını nasıl etkiler? Ne tür sorunlara yol açar? Hangi miyom ameliyatla çıkarılır? Üreme sağlığını koruyucu cerrahi nedir? Çikolata kisti ve miyomlar nedeniyle rahmin alınmasını gerektiren durumlar nelerdir? Kapalı ameliyatların birtakım avantajları var mıdır? Miyom kansere dönüşür mü? Miyomların ve çikolata kistlerinin habercisi olabilecek belirtiler nelerdir? Kadınlara jinekolojik sağlıkları açısından ne öneride bulunursunuz?

Memorial Ankara Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü Doç. Dr. Önder Koç miyomlarda ve çikolata kistlerinde üreme sağlığını koruyucu cerrahiyi Sağlığım İçin Herşey’de anlattı.

‘‘MİYOMLAR RAHMİN TÜMÖRLERİDİR’’

. Miyomlar ve çikolata kistleri üreme sağlığını nasıl etkiler? Ne tür sorunlara yol açar?
“Miyom, 10 kadından ikisinde görülen bir problemdir. Rahim iç duvarına gömülü olan miyomlar ciddi bir şekilde gebeliğin başlangıcını ve gebeliğin devamını etkiler. Rahim ön duvarında yer alan daha dışarı basan miyomlar idrar sıkışması, sık idrara çıkma gibi bası semptomları yaratırken rahmin kasılmasına neden olur. Hasta miyomla ilk olarak yoğun geçen adet kanamaları ile karşılaşır. 7 günü geçen adet kanamaları ve ara kanamalar mutlaka araştırılmalıdır. İkinci olarak da kasık ağrısı ile kendisini belli eder. Miyomlar rahmin tümörleridir ve halk arasında yumurtalık kistleriyle çok karıştırılır. Miyom rahmin kitlesi, kist ise yumurtalığın hastalığıdır. Rahim ve yumurtalık üreme organlarıdır. Yumurtalık sağlıklı olmalıdır ki rahim düzgün şekilde oradan gelen yumurtayı yakalasın ve gebelik devam etsin. Gebe kalmada zorluk yaşayan hastaların yaklaşık yüzde 55’inde çikolata kistleri (endometriozis) görülür. Endometrioziste, gençlikte adette yoğun ağrı olmaz; ilerleyen yaşlarda ağrılı adet görmeye başlanır. Endometriozis, cinsel hayat başladıktan sonra ilişkide yoğun ağrılarla kendini klinik olarak gösterir ama ilk ultrason bulgusu olarak yumurtalıkta verdiği kist formasyonudur. Ultrason bulgusu dışında çok net olarak tanı alması zordur. Çikolata kistleri ve miyom, hastanın üreme sağlığını etkileyen problemlerdir.”

‘‘ÇİKOLATA KİSTİ ZOR TANI ALIR’’

. Hangi miyom ameliyatla çıkarılır? Üreme sağlığını koruyucu cerrahi nedir?
“Üreme organlarını koruyucu cerrahi, rahmin ve yumurtalığın korunmasıdır. Cerrahide bu noktada kapalı cerrahi yöntemler (laparoskopi) ortaya çıkmaktadır. Kapalı cerrahi mikroskop eşliğinde yapılır; organlar korunur ve kesiler mikro düzeydedir. Rahim içinde gömülü miyomların kapalı cerrahi yöntemle alınması mümkündür. Hasta tek günlük bir yatışla ya da aynı gün içerisinde taburcu olabilir. MR haritalama yöntemi ile gömülü miyomlar tespit edildikten sonra ön hazırlık süreci ile cerrahiye hazırlanılır; daha sonra hasta günü birlik bir cerrahiyle miyom şikâyetinden kurtulur. Çikolata kisti miyomdan daha sık görülür ve zor tanı alır. Bu nedenle yumurtalığın korunması çok önemlidir. Çikolata kistleri belli olgunluğa geldiklerinde temizlenerek yumurta deposunu bozmadan yumurtalığın kurtarılması amaçlanır. Çikolata kistlerinin ne zaman ameliyat edileceği önemlidir. Çok iyi bir değerlendirme yapılmalıdır. Çikolata kistlerinde, bir-iki santimlik bir çikolata kisti olduğunda dokunulmaz ama çok geç de kalınmamalıdır.”

. Böyle bir durumda ne tür zorluklar çıkar?
“Organ kaybı ve yumurtalara büyük zarar vermiş olma ihtimali yüksektir. Mekanik olarak normal yumurta gelmesini engeller. Ayrıca kimyasal olarak komşuluk yoluyla o bölgedeki yumurta hücrelerini etkileyerek yumurtalıktan sağlıklı yumurta gelmesini engeller. Yumurtanın rezervini yani yumurtanın kalitesini o yumurtalıkta düşürür. Çikolata kistini temizledikten sonra 2-3 ay içerisinde yumurtalıktan normal yumurta gelmeye başlar.”

Doç. Dr. Önder Koç

AMELİYAT İÇİN KRİTERLER

. Ameliyattan sonra kadınların normal yolla gebe kalma şansı artar mı?
“Hastanın yaşı, yumurta rezervi, ameliyat öncesi değerlendirmeler, ameliyatta tüplerin durumu değerlendirmeye alınan kriterlerdir. Hastanın tüpleri sağlıklıysa ve endometriozis hastalığının yeni başlangıç formuysa, diğer organlar etkilenmemişse, tüpler ve rahim içi duvarlar etkilenmemişse hastaya normal gebelik şansı tanınabilir. Hastada çikolata kisti görülmesi sadece tüp bebek yoluyla hamile kalacağını göstermez. Hastalar bu noktada mutlaka üreme tıbbı uzmanından fikir almalıdır.”

. Ne tür bir anestezi verilir?
“Genel anestezi uygulanır. Genel anestezi uygularken kapalı cerrahide kullanılan bir gaz vardır. Karbondioksitle karın boşluğu şişirilir ve kapalı hava odacığında gerçekleştirilir. Anestezistin de bu tip cerrahilerde tecrübeli olması gerekir. Karın içi basıncı arttırıldığı için solunum yolu hastalıkları olan hastalara daha özel teknikler uygulanır. Kapalı cerrahi sistemde hastanın ameliyat masasındaki yatış pozisyonu farklıdır. Ameliyat yapılırken hastanın karnının içine girilmez sadece minik deliklerden aletler içeriye girer.”

. Ameliyat sonrasında iz kalır mı?
“Ameliyat sonrasında iz kalmaz. Hastalar ameliyattan çıktıktan 4-5 saat sonra hafif bir kahvaltı ile yemeklerini yiyerek, su içerek günlük hayatlarına devam edebilirler. Açık cerrahi ameliyatlarda hastaya yemek vermek için gaz çıkarması beklenir. Kapalı ameliyatta karın içi boşluk açılmadığı için bağırsaklar çalışır durumdadır; bu nedende hastanın gaz çıkarmasını beklemeye gerek kalmaz. Hastanın bulantısı olmadığı sürece (anestezik ilaçtan bazen olabilir) hasta beslenmesine başlayıp normal hayatına akşamüstü dönebilir. Hastalara ameliyattan sonraki gün kendi arabasını kullanarak evine gidebilir. Açık ameliyat olan hastalar ikinci gün taburcu olabilir ama o zaman arabanın koltuğunda yatarak evine gidebilir.”

‘‘KİTLE BÜYÜDÜKÇE ORGAN KAYBI RİSKİ ARTAR’’

. Çikolata kisti ve miyomlar nedeniyle rahmin alınmasını gerektiren durumlar nelerdir? Burada özellikle kapalı ameliyatların birtakım avantajları bulunmakta mıdır?
“Geç evlilik yapan ve jinekolojik muayeneden geçmemiş hastalarda çok büyük kitleler olabilir. Böyle durumlarda rahim kaybı riski vardır. Bu noktada ameliyatın başlangıcında rahmin ana damarlarının geçici olarak kapama yöntemlerine başvurulur. Rahme giden damarlardaki kanı geçici olarak azaltmaya yönelik medikal ilaçlar uygulanarak rahme giden o miyomu besleyen damarları geçici olarak oradaki akımı düşürüp ameliyat o şekilde yapılır. Miyomu çıkarıp rahimden kurtardıktan sonra tekrar kapatırken bu teknikler uygulanmazsa kanama nedeniyle rahmin kaybı riski söz konusu olur. Hastalar, genç yaşta erken dönemde basit kasık ultrason muayenesiyle bile erken tanı alabileceklerini unutmamalıdır. Kitle büyüdükçe organ kaybı riski artmaktadır.”

‘‘MİYOMUN KANSERE DÖNÜŞME İHTİMALİ ÇOK AZDIR’’

. Miyom kansere dönüşür mü?
“Miyomun kötü huylu hücre taşıma ihtimali binde 3’tür. İyi bir MR değerlendirmesi ile bu ihtimal binde 1 olur. Yani miyomun kansere dönüşmesi değil ama içerisinde binde 1 ihtimal kanser hücresi taşıması ihtimali olabilir. Binde 999 iyi huylu bir tümördür ve böyle devam edecektir yani miyomun kansere dönüşme ihtimali neredeyse yok denecek kadar azdır.”

. Miyomların ve çikolata kistlerinin habercisi olabilecek belirtiler nelerdir? Kadınlara jinekolojik sağlıkları açısından ne önerirsiniz?
“Miyomda en önemli nokta 7 günü geçen kanamalar ve adet döngüleri arasındaki kanamalardır. Bu durum kadında mutlaka jinekolojik muayeneyi gerekli kılar. Çikolata kistlerinde ise ilişkide ağrı ve sancılı adet görme iki önemli bulgudur. Miyom rahme zarar vermeden müdahale edilmelidir. Çikolata kistini takip, ne zaman müdahale edilmesi gerekiyor buna karar vermektir. Hastalar bu tip şeylere dikkat ederlerse organlarını ve kendi sağlıklarını koruma yönünde önemli bir adım atmış olurlar.”