Ekzema (Dermatit)

Ekzema(dermatit),genetik ve çevresel faktörlerin etkisinde cildin temas ettiği maddelerle duyarlı hale gelmesiyle  ortaya çıkan allerjik bir deri hastalığıdır

• Bir çok faktöre bağlı olarak ortaya çıkabilen ekzemanın, bir çok tipi  vardır. Bu nedenle sınıflandırılmaları çeşitli ve karışıktır.
• En sık kullanılan zaman ile ilişkili olandır. Yani:
  • Akut
  • Subakut
  • Kronik  ekzemalar.
• Nedenlerinden en çok karşılaşılanı, alerjidir.
• Akut Ekzema, kaşıntı, yanma, batma şikayetleriyle birlikte Eritemli, ödemli, veziküllü, büllü,  sulantılı, sızıntılı bir dermatozdur. Subakut ekzema, kaşıntılı, eritemli, deskuamasyonla seyreden bir dermatozdur. Kronik ekzema kaşıntılı likenifikasyonla seyreden bir dermatozdur.Likenifikasyonda, deri kaba, kalın, sulkusları belirgindir, ragadlar olabilir. Bu kronik kaşıntının göstergesidir.

Ekzemalarda Ayırıcı Tanı

• Pitriasis rozea
• Psoriasis
• Mantar enfeksiyonları
• Mikozis fungoides
• Parapsoriasis hastalıkları ile yapılmalıdır.

EKZEMALARDA TEDAVİ YAKLAŞIMI

• Temas edilen allerjen malzemenin tespiti ve allerjenden korunma, eldiven kullanımıyla başlar. Nemlendirici losyonlar, kokusuz, nemlendirici ve renksiz temizleyiciler önerilir.
• Bez dermatitinde sık bez değişimi ve idrar temasının önlenmesi, candida eklenmiş ise antimikotik tedavi;
• Semptomatik medikal tedavi verilmesi uygundur.
• Allerjen maddeyi tanıma ve uzaklaştırma
• Antihistaminikler
• Sulantılı evrede eau borique % 2 pansuman -BGM
• Akut alevli evrede enjektabl akköz steroid (Ör:Prednol 40 mg IM)
• Alevli olgularda kısa süreli oral steroidler
• Subakut evrede steroidli kremler
• Kronik evrede steroidli merhemler, gerekirse oklüzyon

EKZEMALARIN ÇEŞİTLERİ:

• Kontakt dermatit
• Seboreik dermatit
• Numuler dermatit
• Nörodermatit
• Atopik dermatit
• Staz dermatiti

Kontakt Dermatit (Temas Ekzeması):

• Allerjen maddenin deriye teması ile oluşan inflamatuar yanıttır
• Bu madde,  irritan ise irritasyon dermatiti
• Allerjen ise Allerjik kontakt dermatit  adı verilir.

İrritasyon Dermatiti:

• Akut İrritan  Dermatit
• Birikim Dermatiti
  • • Ev kadını dermatiti
    • Bebek bezi dermatit

Akut İrritan Dermatit:

• . En sık asit ve alkali yanıkları şeklindedir
• Eritem, ödem, sulantı, nekroz ve keskin sınır vardır

Ev Kadını Dermatiti
İrritanlarla (ör. deterjan) uzun süre temas sonucu gelişir

• Ellerde kuruluk, ragat, likenifikasyon vardır

Bebek Bezi Dermatiti

•  Üre proteusların yardımıyla  amonyak’a dönüşür.Amonyak irritandır.
• Keskin sınır, papül, veziküllü lezyonlara sıklıkla kandida eklenir.

Allerjik Kontakt Dermatit

• Gecikmiş tipte immünolojik reaksiyondur
• İkinci temastan sonra oluşur
• Akut, subakut ve kronik dönemleri vardır
• Keskin sınır yoktur
• Göz kapağı, aksilla ve skrotum en duyarlı
• En sık allerjenler

Nikel, kromat, formaldehit, peru balsamı,  paraben, lanolin

• Tanı patch (yama) testi ile konur

Kontakt Dermatitlerde Tedavi:

• Kontaktanın eliminasyonu
• Antihistaminikler
• Sulantılı devrede yaş pansuman
• Lokal ve/veya sistemik kortikosteroid

Seboreik Dermatit

• Seboreik bölgelerde eritemli zeminde sarı yağlı skuamlar
• Seboreik bölgeler:
  Saçlı deri, kulak arkası, alın, kaşlar, burun yanları, çene, göğüs ortası ve
  genital bölgedir.Kronik seyirli bir dermatittir.

Seboreik Dermatit te Tedavi Prensipleri

• Topikal kortikosteroid
• Topikal antifungal
  • Saçlı deride şampuan formu
  • Diğer bölgelerde losyon, krem, merhem
• Şiddetli formlarda kısa süreli
  sistemik kortikosteroidler verilebilir.

Nummuler Dermatit,

• Para şeklinde, keskin kenarlı, eritemli, ekskorie, papüler, veziküler lezyonlardır
• Sıklıkla ekstremitelerde lokalizedir
• En sık kaşıntı, bazen yanma vardır
• Oluşumunda suçlanan faktörler:
  • Fokal enfeksiyonlar(en sık S. aureus kolonizasyonu)
  • Stres
  • Kontaktanlar
  • Deri kuruluğu

Nörodermatit (Sinirsel ekzema)

• Nörotik kişilerde ve kadınlarda sıktır
• Lokalizasyon, elin kolay ulaşabileceği yerdir
  (En sık ense)
• Likenifikasyonla karakterizedir

Atopik Dermatit

• Atopi zemininde gelişen ekzemadır
• Oluşumunda:
  • Genetik faktörler
  • İmmünolojik değişiklikler
  • Esansiyel yağ asitleri suçlanmaktadır.
• Çevresel allerjenler tetikleyicidir.
  • Polenler, ev tozu akarları, küfler, besinler (buğday, yumurta, süt, deniz ürünleri, fıstık, soya, katkı maddeleri)
• Ana semptom kaşıntıdır
• Üç klinik formu vardır:
  • İnfantil dönem AD
  • Çocukluk dönemi AD
  • Erişkin dönem AD
• Deri enfeksiyonlarına yatkınlık (S.aureus, H.simplex ) vardır

İnfantil Dönem AD

• 2 – 6 aylık bebeklerde başlar
• Yüzde, orta hattan uzak, eritemli zeminde ekskorie papüller
• 1,5 – 2 yaşa dek sürüp iyileşir veya çocukluk dönemi AD’ne döner.

Çocukluk Dönemi AD

• Ekstremite ekstansör yüzlerinde ekskorie papülle
• antekübital – popliteal bölgede likenifiye lezyonlar
• Zaman zaman sulantılı lezyonlar

Erişkin Dönem AD

• Antekübital – popliteal bölgede likenifiye lezyonlar
• Zaman zaman eritrodermi atakları

AD Tedavi Prensipleri

• Tetikleyici faktörlerin eliminasyonu (Enfeksiyonlar, stres, çevresel allerjenler, kontakt irritanlar …………)
• Nemlendiriciler
• Antihistaminikler
• Gama linoleik asit
• Topik tedaviler (pansuman, kortikosteroid, pimekrilimus)
• Şiddetli ve dirençli olgularda
  • • Sistemik KS
    • PUVA
    • Siklosporin A
• Hasta bebekler anne sütü ile beslenmeli , katkılı gıdalardan uzak durulmalı, gıdalar iyi pişirilmelidir. Buğday, yumurta, süt, balık, fıstık, soya tabloyu alevlendirebilir. Bu tür gıdalar mümkün olduğunca geç verilmelidir.

• Polenler, ev tozu akarları , küf  atopi  bulgularını artırabilir. Bu olguların  yaşadıkları çevre ve beslenmelerine  özel dikkat gerekir. Yünlü giysiler giydirilmemeli, ev halı kaplı olmamalı, evde kedi, köpek, kuş gibi hayvan bulunmamalıdır.

Banyoda kurutucu sabunlar yerine  banyo yağları ve Ph ayarlı sabunlar kullanılmalıdır

Dr. Meriç Aksoy
Osmanoğlu Kliniği Cilt Hastalıkları uzmanı