Gırtlak Kanserinde Ses Protezleri

RÖPORTAJ: Demet DEMİRKIR

Gırtlağın kanser hücreleri tarafından istila edilmesiyle gırtlak kanseri oluşuyor. Risk faktörlerinin başında ise sigara ve alkol geliyor.

Sigara içenlerde 20 kat daha fazla görülen gırtlak kanseri, sigara içmeyenlerde daha nadir görülüyor. İlk belirtisi ses kısıklığı olan gırtlak kanseri erken teşhis edilirse yüzde 80-90’lara kadar başarı vaat ediyor.

15 günden fazla süren ses kısıklıklarının mutlaka önemsenmesi gerektiğini vurgulayan Kulak Burun Boğaz Uzmanı Prof. Dr. Mehmet Ömür, gırtlak kanserinden ötürü gırtlağı alınmış hastalarda ses protezlerinin önemini anlattı.

Prof. Dr. Mehmet Ömür; gırtlak kanseri, gırtlak kanserinin belirtileri, nedenleri, gırtlak kanserinde risk grupları, gırtlak kanserinde ses kısıklığı, gırtlak kanseri tedavisi sonrasında sesin geri kazanılma konusundaki sorularımızı yanıtladı.

. Gırtlak kanseri nedir?
Gırtlak kanseri, gırtlak dediğimiz hava yolunun üst kısmındaki ses çıkarmaya yarayan organın kanser hücreleri tarafından istila edilmesidir.

REFLÜ DE GIRTLAK KANSERİNİ TETİKLEYEBİLİYOR

. Gırtlak kanserinin nedenleri nelerdir? Kimler risk grubuna giriyor?
Gırtlak kanserinin bir numaralı nedeni sigaradır. Sigara içmeyenlerde de görülebilir ancak sigara içenlerde 20 kat daha fazla görülür. Alkolün katkıda bulunucu bir etkisi vardır sigarayla bir araya gelirse birbirini potansiyalize ederek gırtlak kanserine yakalanma riskini artırır.

Bir neden de mideden boğaza gelen mide asitleri yani reflü hastalığıdır. Bazı ortam faktörleri, toz, zehirli gazlar da gırtlakta tahrişe yol açarak gırtlak kanserini tetikler.

İleri yaş (50 yaşın üzeri) olmak, erkek olmak ve sigara, alkol gibi maddeleri yoğun bir şekilde kullanıyor olmak en önemli risk faktörleridir.

. Gırtlak kanserinin belirtileri nelerdir?
İlk belirtisi ses kısıklığıdır ardından başka belirtiler ortaya çıkmaya başlar. Kulağa vuran ağrı, kötü ağız kokusu, öksürük, boğazdan kan gelmesi, nefes almada güçlük, solunum sıkıntıları, ses kısıklığını takip eden diğer belirtilerdir.

. Ses kısıklığını anlatabilir misiniz?
Daha çok gırtlak kanseri başladıktan sonra ses düzenli olarak bozulmaya devam eder. Gırtlak kanserine yakalanmış bir kimse sesinin düzeleceğine inanıp ilaç kullanmıyorsa o kişinin sesinin düzeleceğini beklemek yanlış olur.

15 günden uzun süren ses kısıklıklarının mutlaka görülmesi ve gırtlağın muayene edilmesi gerektiğini vurguluyoruz kanseri erken yakalamak için.

ENİNDE SONUNDA SESTE BOZULMA OLUR

. Gırtlak kanseri olan her kişide ses kısıklığı olur demek mümkün mü?
Eğer ses tellerinin üzerindeki bir bölgeyi tuttuysa gırtlak kanseri, gırtlağın kapakçığını veya ses telinin altındaki bir bölgeyi tuttuysa gırtlak kanserinde ses kısıklığının ortaya çıkması biraz gecikebilir ama eninde sonunda seste bozulma olacaktır.

. Gırtlak kanseri teşhisi nasıl konuyor?
Önce ayrıntılı bir kulak burun boğaz muayenesi yapılır. Gırtlak görüntülenir bu iki şekilde olur doğrudan veya dolaylı olarak bakılır. Muayenehanelerde dolaylı yoldan yapılır, larenks aynası denilen aynayla ya da videostroboskopi larengoskopi teknikleriyle gırtlak görüntülenir. Bu görüntüler kamerayla kaydedilir ve gırtlakta kanser olup olmadığı çok büyük bir olasılıkla anlaşılır.

Bundan da ileri tetkikler var: MR, tomografi tetkiki… Bunlarda gırtlak kanserini gösterirler ama eğer şüphe varsa en iyi yöntem, hastanın genel anesteziyle direkt larengoskopi dediğimiz yöntemle incelenip ses telleri 10-16 defa büyütülerek, gırtlağın her bölümü ayrı ayrı gözlenerek kanserin tespit edilmesi mümkündür. Aynı sırada da gırtlak kanseri tespit edilirse oradan biyopsi alınarak patolojik tetkike gönderilir ve gırtlak kanseri teşhisi kesinleştirilmiş olur.

ERKEN TEŞHİS HAYATİ ÖNEM TAŞIYOR

. Gırtlak kanserinde erken teşhisin önemine değinir misiniz?
Erken teşhisin hayati bir önemi vardır. Eğer gırtlak kanseri teşhisi ve tedavisi geç kalınırsa kanser yayılacağı için, boyundaki lenf bezlerine metastaz (yayılma) yapacağı için hatta diğer organlara, akciğere, kemiğe, karaciğere metastaz yapacağı için hayati bir tehlike oluşur ama erken yakalanırsa yüzde 80-90 gibi çok yüksek oranlarda hastalıktan kurtulma imkanı vardır.

. Peki, hasta sesini geri kazanabiliyor mu?
Sesinin geri kazanılma durumu ise yapılan tedavi, kanserin yerleşim bölgesi bunda çok önemli rol oynuyor. Bazı bölgelerin kanserleri çıkarıldıktan sonra hiçbir ses bozukluğu yapmazken; ses telinin üzerine yerleşmiş kanserlerde eğer cerrahi müdahale yapılırsa ses ileri derecede bozulabilir. Radyoterapinin cerrahiye göre bu konuda üstünlüğü vardır. Genellikle radyoterapi sesi bozar ama ameliyata göre daha az bozar.

. Gırtlak kanserinin tedavi seçenekleri nelerdir?
Başlıca iki tedavi seçeneği vardır. Cerrahi ve radyoterapidir, tedavi seçimi sırasında birçok faktör rol oynar bunların başında gırtlak kanserinin yerleştiği bölge ses tellerinin üzerinde mi dışında mı? Altında mı üstünde mi?  Ayrıca, büyüklüğü çok önemlidir.

Ses teli kanserleri T1, T2, T3 ve T4 diye ayrılır bu büyüklük tedavi seçiminde önemli rol oynar ayrıca kanserin cinsi, hücrelerin ne kadar bozulduğu da tedavi seçiminde rol oynar. Bir de hastanın tercihi önemlidir, sesi bozan tedavileri sesiyle hayatını kazanan kişiler tercih etmezler bunu anlayışla karşılamak lazım bu kişilere radyoterapi önerilir. Sesi kendisi için çok önemli olmayan insanlarda eğer cerrahi tedavi başarısı daha yüksekse cerrahi tedaviyi tercih edebilirler.

. Gırtlak kanserinde ses protezleri kullanılıyor. Nedir ses protezi?
Gırtlak kanseri nedeniyle gırtlağının tamamı alınmış ve ses çıkaramayan kimselerde ses çıkarabilmesi için yardımcı bir aygıttır. Ameliyat sırasında veya ameliyat sonrasında küçük bir müdahaleyle hava yoluyla yemek borusu arasına takılarak hastanın akciğerindeki havayı ağız boşluğuna göndererek konuşmasını sağlar.

SES PROTEZLERİ GIRTLAĞI TAMAMEN ALINMIŞ KİŞİLERE UYGULANIYOR

. Gırtlak kanserinde ses protezi kimlere uygulanabilir? Gırtlak kanseri olan herkese ses protezi takılabilir mi?
Gırtlağı tamamen alınmamış tedavi edilmiş gırtlak kanserli hastalara ses protezleri takılmaz çünkü onlar seslerini çıkarabilmektedir. Gırtlak kanserinde gırtlağı tamamen alınmış kimselere takılır. Bunlar arasında bazıları motive değildir, konuşmak istemezler. Depresyon içerisine girmişlerdir, bunlarda başarı oranı düşüktür. Ses protezi takılsa bile kullanmazlar, kullanmak için çaba göstermezler bu nedenle protez takılmasına rağmen olumlu sonuç alınamamaktadır bu kişilerde.

. Nasıl bir işlemle ses protezini takıyorsunuz?
Ses protezini ameliyat sırasında ise genel anestezi altında ameliyat bittikten sonra 15-20 dakikalık ekstra bir uğraşı ile o bölgedeki kasları gevşetecek küçük bir müdahale sonrası hava borusuyla yemek borusu arasına küçük bir delik açarak protez yerleştirilir. Bazen de ameliyattan birkaç ay sonra lokal anesteziyle bunu yapmak mümkündür.

SES PROTEZİ TAKILAN KİŞİ BİR KAÇ GÜN SONRA İŞİNE DÖNEBİLİR

. Ses protezi takılan bir hasta günlük yaşantısına ne zaman dönebilir?
Ameliyat sırasında takılıyorsa bir iki ay kadar sürer. O süreden sonra yaşantısına döner ve protezini kullanabilir. Eğer lokal anesteziyle takılacaksa o kişi de birkaç gün içerisinde yaşantısına döner ve protezini kullanmaya başlayabilir.

. Ses protezleri tek tip mi?
Hayır, ses protezlerinin tipleri vardır. Bir kısmı daha uzun süreli kalıyor bir kısmını ise her gün değiştirmek gerekiyor. Her gün değiştirilenleri hasta temizleyip değiştiriyor; uzun süreli ses protezlerini ise doktor değiştiriyor.