İleri Evre Prostat Kanserinin Belirtileri Nelerdir?

Prostat kanserine ne sıklıkla rastlanır? Hangi yaşlarda daha sık görülür? Prostat kanserinde kalıtımın etkisi nedir? Diğer risk faktörleri nelerdir? Prostat kanserinin belirtileri nelerdir? İleri evre prostat kanseri nasıl bir tablo sergiler? Prostat kanserinin erken ya da ileri evrede olmasına göre tedavi seçenekleri nelerdir? İleri evre prostat kanseri tedavisindeki gelişmeler nelerdir? İleri evre prostat kanserinde uygulanan yeni tedavilerin hastaya ne tür avantajları vardır? Her PSA yüksekliği prostat kanserine mi işaret eder?

Türk Tıbbi Onkoloji Derneği Başkanı Prof. Dr. Mahmut Gümüş, prostat kanseri hakkında merak edilenleri Sağlığım İçin Herşey’de anlattı.

. Prostat kanserine ne sıklıkla rastlanır? Hangi yaşlarda daha sık görülür?
“Prostat kanseri yaşlılık hastalığıdır. Yaşlı nüfusun fazla olduğu ülkelerde daha fazla görülür. Batı verileri ile Türkiye verileri karşılaştırıldığında Amerika Birleşik Devletleri’nde en sık görülen kanserdir; ikinci sırada akciğer kanseri gelir. Türkiye’de ise ilk sırada akciğer kanseri görülürken erkeklerde ikinci sırada prostat kanseri gelir. Türkiye’deki verilere göre yılda her 100 bin kişinin 15-20’sine prostat kanseri tanısı konmaktadır. Halen 30 olan yaş ortalamamız  yukarıya çıktığında prostat kanseri daha ciddi problem olacaktır.”

PSA İLE ERKEN TANI MÜMKÜN!

. Prostat kanseri tanısı bugüne kadar en erken hangi yaşta konulmuştur?
“Yaşam boyu sorun oluşturmayacak kanserlerin çoğu 35 yaştan sonra görülür. Yaklaşık 40 yıl önce geliştirilen tarama metodu PSA’ya bakılarak kansere erken tanı konulabilir denildi ve insanlar artık 50 yaşından itibaren yılda bir tarama yaptırmaya başladılar. Fakat daha sonra insanlara yaşam boyu klinik olarak bir şikayet oluşturmayacak kanserlerin PSA yolu ile çok erken saptandığı görüldü ve belki insanlara gereksiz yere prostat kanseri tanısı konuluyordu. O nedenle taramada birtakım düzenlemeler yapıldı ve her hastaya değil de özellikle ailesinde prostat kanseri olan ve bununla ilgili şikayetleri bulunan kişilerin taranmasına karar verildi. Böylece yaşam boyu sorun oluşturmayacak kanserlerle kişilerin morallerinin bozulup hayatlarının alt üst edilmemesi hedeflendi.’’

. Prostat kanserinde kalıtımın etkisi nedir? Diğer risk faktörleri nelerdir?
“Kalıtımın rolü tüm kanserlerde olduğu gibi prostat kanserinde de vardır. Babasında ve dedesinde prostat kanseri bulunanlarda risk iki-üç kat artar. Direkt genetik geçiş oranı yaklaşık yüzde 10’dur. Onun dışında en büyük risk faktörü yaşlılıktır. Yaş artıkça birtakım kromozonal değişiklikler, birtakım mutasyonlar olur ve prostat kanseri gelişir. Diğer risk faktörü özellikle obezitedir; çok yağlı beslenmenin bu konuda etkili olduğu gösterilmiştir. İdrarla ilgili sorunların prostat kanseri ile ilgisi net olarak ortaya konmamıştır. İdrarla ilgili sorunlar belki prostatın kanser olmaksızın büyümesinde (prostat hipertrofisi) etkili olabilir.”

BU BELİRTİLERE DİKKAT!

. Prostat kanserinin belirtileri nelerdir?
“Prostat, idrar torbasından sonraki idrar yolları ile başlayan yaklaşık ceviz büyüklüğünde bir organdır. Özellikle idrarla ilgili düzenleme yaparken birtakım cinsel fonksiyonlarla ilgili görevleri de vardır. Buradaki fonksiyon bozukluğu prostat kanserinin belirtileri olarak karşımıza çıkar. Bu belirtiler şunlardır:

. Sık idrara çıkma

. Geceleri idrara çıkma

. İdrar yaptıktan sonra hala idrar varmış hissi olması

. İdrarda kanama hissi

. Cinsel birliktelik sonrası ağrı olması

. Kemik ve bel ağrıları (yaygın evrede farkedildiğinde).”

. İleri evre prostat kanseri nasıl bir tablo sergiler?

“İleri evre prostat kanserinde hastalık prostat dışına çıkıp diğer organlara yayılmıştır. Bu durumdan en çok kemikler etkilenir. Onun dışında akciğer, karaciğer ve çevresel lenf nodlarının da etkilendiği bilinmektedir.”

Prof. Dr. Mahmut Gümüş

PROSTAT KANSERİNDE TEDAVİ SEÇENEKLERİ

. Prostat kanserinin erken ya da ileri evrede olmasına göre tedavi seçenekleri nelerdir?
“Eğer hastalık başka organlara yayılmamışsa tedavi yöntemi olarak prostat bölgesinin ışınlanması veya ameliyatla o bölgenin çıkarılması uygulanır. Fakat hastalık başka bir organa yayılmışsa lokal bölgeye ameliyat ya da ışın tedavisinin çok anlamı kalmaz. İleri evre prostat kanseri tedavisinde hastalık iki döneme ayrılır. Prostat kanseri, özellikle erkeklik hormonu androjene karşı duyarlılığın arttığı bir dönemdir. Hastaların yaklaşık ilk 2 yılında androjen düzeyleri baskılanarak hastalık kontrol altında tutulabilir. İlk dönemde uygulanan androjen hormonunu baskılamaya yönelik tedavilerde yaklaşık 3 ayda bir iğneler ve bazen ona eklenen  hormon karşıtı ilaçlar kullanılır. Ama bu akıllı kanser hücresi bir süre sonra tedavi şekillerini öğrenir ve kendini koruma mekanizmaları geliştirir. Bu döneme  kastrasyona dirençli dönem denir. Hastalığın bir adım öne geçtiği, hala ilerlemeye devam ettiği bu dönemde diğer tedavi seçenekleri gündeme gelir.”

TEDAVİDEKİ SON GELİŞMELER

. İleri evre prostat kanseri tedavisindeki gelişmeler nelerdir?
“İleri evre prostat kanseri 10 yıl öncesine kadar klasik kemoterapatik ajanlarla tedavi edilir; farklı kemoterapi rejimleri uygulanırdı. Ama yan etkileri ve başarıları düşünüldüğünde daha kısa süreli başarılar söz konusuydu. Yaklaşık 10 yıl önce başlatılan çalışmalar ve 2-3 yıldır da elimizde olan ilaçlarla prostat kanserinin oluş mekanizması biraz daha anlaşıldı. Kemoterapi gibi direkt hücreleri öldüren tedaviler yerine, prostatın kanserleşmesine neden olan mekanizmaları engelleyen ilaçlar çıktı. Bu ilaçlar örneğin androjen hormonunun böbrek üstünden salgılanmasını veya bu hormonun prostata gidişini engelledi. Başlangıçta kemoterapi uygulanan hastalara kullanılan bu ilaçlar başarılı olunca kemoterapi uygulamadan verilmesi çalışmaları planlandı. Bunların klinik çalışmaları da iyi sonuçlar verdi.”

YENİ TEDAVİLERİN HASTAYA AVANTAJLARI

. İleri evre prostat kanserinde uygulanan yeni tedavilerin hastaya ne tür avantajları vardır?
“Kemoterapi, hastaların bir kısmına tedavi seçeneği olarak hala kullanılmaktadır. Çünkü bu kronik bir hastalıktır. Kemoterapiye bağlı yan etkilerden en çok halsizlik ve bulantı bilinir.  Hedeflenmiş ilaçların yan etkileri ise daha farklıdır. Bunlar daha çok hormonal blokaj yaptıkları için özellikle androjen ve steroid hormonlarının vücuttaki görevlerini engellerler ve bunlara bağlı yan etkiler olur. Kadınların menopoz sonrası şikayetleri gibi bu tedaviler ile birlikte terlemeler, sıcak baslamaları söz konusu olabilir. Onun dışında özellikle bu hormonlar kemik sağlığı açısından gerekli horrmonlar oldukları için kemik erimeleri olur. Ancak bu yan etkiler, tedavi sırasında göz önünde bulundurulup ona göre tedbirler alınarak hastaya daha kaliteli ve yaşam kalitesinin üst düzeyde olduğu bir tedavi sunmak mümkündür.”

. Kalp hastalığı, diyabeti, hipertansiyonu olan prostat kanseri hastasına yeni tedaviler nasıl bir yaklaşımla uygulanır?
“Hastaların yandaş hastalıkları, yapılan tüm tedaviler yönetilirken göz önünde bulundurulur. Prostat kanserinde kemoterapi gibi daha zor tolere edilen bir tedavi seçeneği yerine daha iyi tolere edilebilen yandaş hastalıklarla ilgili düzenlemeleri çok bozmayan yeni ilaçların kullanılması bir avantajdır. Ama hekimler hastaya bir bütün olarak bakarlar ve sadece prostat kanserini değil onunla birlikte olan hastalıkları da göz önünde bulundurarak bir tedavi yönetmi belirlerler.”

. Hedefe yönelik tedaviler nasıl yapılır?
“Ağızdan alınan ilaçlar hastalığa iyi geldiği ve hastanın tahammül etmesi zor olan bir yan etki gelişmediği sürece devamlı kullanılan ilaçlardır. Onkologlar olarak temel felsefemiz, yok edilmesi bugün için mümkün gözükmeyen kanseri, birlikte yaşanabilir bir müzmin hastalık haline döndürmektir.”

“SAĞLIKLI BESLENMEYLE KANSERE YAKALANMAMAK MÜMKÜN”

. Prostat kanserinden korunmak isteyen erkekler nelere dikkat etmelidir?
“Beslenme metodu ile belki kanseri tedavi etmek mümkün değildir ama sağlıklı beslenme metodları ile yaklanmamak mümkündür. Yeşil, sarı, kırmızı sebzelerin prostat kanserine yakalanmada kısmi de olsa önemli etkileri olduğu bilinmektedir. Bu, genel sağlıklı yaşam kuralları içerisinde de gereklidir. Onun dışında 50 yaşına gelmiş erkeklerin yılda 1 kez üroloji doktoruna giderek bu konuda onların önerilerini almalarında fayda vardır. Onkologlar veya ürologlar bunların durumuna bakıp bir taramaya ihtiyacı var mı yok mu ona göre PSA testlerini isteyeceklerdir. Ailesinde prostat kanseri olan ve prostat kanseri ile ilgili şikayeti olan kişilerin yılda bir kez PSA testi yaptırmaları prostat kanserini önlemede çok faydası olacaktır.”

. Her PSA yüksekliği prostat kanserine mi işaret eder? Yoksa bazen prostat kanseri olmadan da PSA başka nedenlere bağlı olarak yükselebilir mi?
“PSA başka nedenlere bağlı olarak da yükselebilir. Özellikle muayene sonrasında ve enfeksiyonlarda bazen kısmi olarak yükselebilir. Ancak PSA’nın Serbest ve Total olmak üzere iki farklı bölümü vardır. Onlarda birtakım oranlamalar yapılarak bunun kansere bağlı olup olmadığı görülür. O nedenle PSA yüksekliği saptandığında bu değerlendirmeleri yaparak hekimler bir biyopsiye veya ileri incelemeye gerek olup olmadığını belirlerler.”