Kalp Hastalıkları ve Hipertansiyon Anesteziye Engel mi?

Kalp hastalığı ameliyata ve anesteziye engel midir? Cer­rahi müdahale gerektiren durumlarda stentli, bypasslı ya da kalp pili olan hastalarda uygun anestezi yöntemi neye göre seçilir? Kontrol altına alınmamış hipertansiyon ame­liyat sırasında ya da sonrasında, gerek cerrahiye gerekse anesteziye bağlı ne gibi sorunlara yol açabilir? Anestezi için kullanılan bazı maddeler kalpteki ritim bozukluğunu tetikleyebilir mi? Kalp hastalığına diyabet, KOAH gibi sağlık problemlerinin eşlik ettiği vakalarda anestezi uygula­malarına yaklaşım değişir mi? Yaşlı kalp hastalarında genç hastalara göre genel anestezinin riskleri daha mı yüksektir? Kalp hastaları ameliyata ve anesteziye nasıl hazırlanmalı­dır? Ameliyat ve anestezi öncesinde kan sulandırıcı ilaçlar kesilmeli midir? Kalp hastası çocuklar ve yaşlılarda anestezi seçimine yaklaşım nasıl olmalıdır? Merak edilen bu soruları Türk Anesteziyoloji ve Reanimasyon Derneği Başkanı ve Avrupa Anesteziyoloji Derneği Sürekli Tıp Eğitimi Komite (ESA CEEA) Üyesi Prof. Dr. Neslihan Alkış’a sorduk. Aynı zamanda Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi olan Prof. Dr. Neslihan Alkış’ın işte verdiği yanıtlar.

Sağlık Adası Yayınları’ndan çıkan, gazeteci Esra Kazancıbaşı Öztekin ile Nihal Yazan’ın anestezi, yoğun bakım ve ağrı tedavisi konusunda uzman 15 hekimle yaptığı söyleşilerden oluşan ‘‘Sorular ve Yanıtlarla Anestezi’’ kitabında yer alan röportajın işte bazı bölümleri:

. Toplumda kalp hastalarının anestezi alamayacağını, bunun çok riskli olduğunu düşünen pek çok kişi var. Kalp-damar hastaları ger­çekten anestezi alamazlar mı? Kalp hastalığı ameliyata engel midir?
“Kalp hastalığı ameliyata asla engel değildir. Hatta yapılan bypass operasyonları sayesinde çoğu hastanın kalbi daha iyi duruma geti­rilmektedir. Ancak kalp hastaları, kalple ilgili bir problemi olmayan kişilere göre daha farklı anestezilerle yönetilir. Anestezi öncesinde ve sonrasında yapılması gerekenler de farklıdır. Hastanın ameliyat öncesindeki dönemde muayene edilerek kalp hastalığının ciddiyeti tanımlanması son derece önemlidir. Bunun için bazı testler ve labora­tuar tetkikleri yapılır; hasta kardiyoloji uzmanları ile birlikte muayene edilir. Böylece olası risklere karşı alınacak önlemler belirlenir.

Kalp hastalarına anestezi verilirken dikkat edilmesi gereken bir diğer konu da, kalple ilgili sorun çıkarmayacak ilaçların tercih edil­mesidir. Çünkü her ilacın belli ölçüde kalp kasını baskılayıcı etkisi vardır. Eğer gerekirse hastalar kalbe kuvvet sağlayıcı ilaçların desteğiyle ameliyata alınırlar. Tedavi için kullandıkları ilaçların bazıları ameliyat süresince damar yoluyla verilebilir.

Kalp hastalarına uygulanacak anestezi tekniği de oldukça önemlidir. Kalbe zarar verecek manevralarda çok dikkatli olunur. Örneğin kalbi oksijensiz bırakacak durumlar bilinir ve bu dönem daha risksiz hale getirildikten sonra hasta uyutulur.”

“ASIL HEDEF KALP KASINI İYİ KORUMAKTIR”

. Kalp hastalarında cerrahi müdahale gerektiren durumlarda uygun anestezi yöntemi neye göre seçilir?
“Cerrahinin tipine ve hastanın genel sağlık durumuna göre anestezi yöntemi tercihi değişir. Hastanın kalbinin durumu, gireceği ameliyat, cerrahinin yeri, süresi, tahmini kan kaybı miktarı değerlendirilmesi gereken konular arasındadır.

Kalbin kasılma oranı da anestezi yöntemi tercihinde son derece önemlidir. Çünkü kalp kasının iyi halde kalmasını sağlamak bazen mümkün olmayabilir. Örneğin daha önce geçirilmiş kalp krizleri kalp kasının normalden daha az çalışmasına sebep olabilir. Kalp kası kanı pompalamayacak kadar güçsüz olan hastalarda mümkün olduğunca genel anesteziden kaçınılır. Eğer, kol ya da bacakta bir cerrahi girişim yapılacaksa, sistemik etkiyle kalp kasına olumsuz bir etki olmasın diye bölgesel anestezi yöntemi seçilir. Çünkü asıl hedef kalp kasını iyi koru­maktır. Geçirdiği kalp krizleri nedeniyle kalp kası defalarca kaybedilmiş genç bir hasta anestezi açısından risklidir. Buna karşın kalp kasları iyi çalışan ileri yaştaki bir hasta anestezi için daha risksiz bir vaka olarak kabul edilir. Dolayısıyla her hastaya özel anestezi yöntemi seçilir.”

KALP HASTALARINDA ANESTEZİYE ENGEL DURUMLAR

. Peki, her kalp hastası anestezi alabilir mi? Bazı kalp hastala­rında anesteziye engel teşkil eden durumlar da olabilir mi?
“Evet, kalp hastalarında anesteziye engel bazı durumlar olabilir. Eğer kalp kasında ciddi anlamda bir kayıp varsa ve kalp, kanı pompa­layamıyorsa geçireceği ameliyat hastaya yarar yerine risk getirebilir. Örneğin safra kesesindeki taş nedeniyle ameliyat olacak bir hastanın kalp kası zayıfsa, anestezi uzmanı cerrahi ekibe, ‘Bu ameliyat hasta için yüksek derecede riskli. Taşıyla yaşaması ona daha az risk getirir’ diyerek operasyonu iptal ettirebilir. Tabii diğer yanda çok acil durumu olan vakalarda ise bu ameliyat yapılır.

Anestezide acil ameliyatlar ile yapılması önceden planlanan ameli­yatların hazırlığı farklıdır. Mesela büyük damar yırtılması olan acil bir hastanın ameliyatına, mümkün olduğu kadar daha yüzeyel anestezilerle girilir. Yandaş ilaçlar kullanılarak kalbin kasılma gücü yükseltilir. Sıvı dengesi iyi ayarlanarak kalbe çok yük bindirilmemeye çalışılır. İleri monitörizasyon teknikleri uygulanarak kalbin atım volümü ölçülür ve ameliyat sırasında da kalbin durumu sürekli takip edilir.”

HEM KALP, HEM DE KOAH HASTALARINDA ANESTEZİ

. Kalp hastalığına diyabet, KOAH gibi kronik hastalıkların eşlik ettiği vakalarda anesteziye yaklaşım değişir mi?
“Bir kalp hastalığına, diyabet ve KOAH gibi sistemik hastalıklar eşlik ediyorsa o hasta zaten anestezi için en yüksek risk grubundadır. KOAH’ın eşlik ettiği durumlarda rutinde uygulanan yöntemlerden vazgeçilir. Örneğin akciğer yoluyla anestezi verilmez ya da ameliyat sonrasındaki protokoller değişir.

Aynı zamanda diyabeti de olan bir kişide, şeker hastalığı tüm damar sistemini etkileyen kronik bir sorun olduğu için daha dikkatli olunmalıdır. Çünkü damar sistemi etkilenirse kalp kası, beyin, böbrek, karaciğer ve akciğerler dahil olmak üzere tüm organlar risk altında demektir.

Aslında ameliyat öncesi hazırlık, ameliyat sırasındaki güvenliği etkileyen en önemli faktördür. Bu yüzden akciğerdeki enfeksiyon te­davi edilip hastanın bronşları iyice açılarak herhangi bir akut hastalık olasılığı ortadan kaldırılır. Kalp desteklenerek sıvı dengesi iyi duruma getirilir. Ayrıca diyabetik hastanın şekerinin düzenlenmesi (regülas­yonu) de bu dönemde yapılır. Böylece cerrahinin tipine göre hastaya en az zarar verecek anestezi yöntemi bulunur.”54

KALP HASTALARINDA BÖLGESEL ANESTEZİ

. Kalp hastalarında genel anesteziye kıyasla bölgesel anestezi yöntemleri daha mı güvenlidir?
“Kardiyak hastalar için bölgesel anestezi bazen daha güvenlidir. Ancak kalp damar hastalarında genel anestezinin daha güvenli olduğu durumlar da çoktur.

Bölgesel anestezi, hastanın durumuna ve yapılacak cerrahiye göre bazen tercih edilir. Bölgesel anestezi için kullanılan lokal anesteziklerin kalp kası üzerinde farklı farklı etkileri vardır. Kalp hastalarında olum­suz etkisi olabilecek anestezi ilaçlarından kaçınılır. Bölgesel anesteziye bağlı risklerin azaltılması için ilaçlar uygun dozda verilmeli ve işlem doğru teknikle yapılmalıdır. Sonuçta kalp hastalarında bölgesel anestezi de güvenli anestezi uygulamalarını gerektirmektedir.”

KALP HASTALARINDA AMELİYATA HAZIRLIK

. Cerrahi müdahale geçirmesi gereken kalp hastalarında ame­liyata hazırlık döneminin nasıl bir önemi vardır?
“Ameliyat öncesindeki vizitlerde kalp hastalarına mutlaka ciddi bir dahiliye muayenesi yapılır. Hastalık öyküleri alınır ve kalplerinin ne durumda olduğunu tanımlayabilmek için ileri kardiyak testler istenir. Eğer, hastada kalple ilgili farklı rahatsızlıklardan şüphe ediliyorsa kardiyoloji uzmanları ile beraber hastanın değerlendirilmesi önem kazanır. Kalp damarlarının ve sistemik kalp hastalığının durumunun tespit edilebilmesi için hasta anjiyoya dahi alınabilir. Eğer, gerekirse ameliyat ertelenir ve önce hastanın kalp damarlarındaki darlık bypass ameliyatı ile düzeltilir ya da stent konur.”

KİTAPTA YANITLARI YER ALAN DİĞER SORULAR

• Kan sulandırıcı kullanan hastalarda ameliyata hazırlık nasıl yapılır? Kan sulandırıcı ilaçlar kesilmeli midir?
• Peki, diyabet, KOAH, tiroid ve kalp ilaçları ameliyat öncesinde nasıl düzenlenir?
• Kalp hastalarında anestezi uzmanının sorumluluğu nerede başlayıp nerede biter?
• Kontrol altına alınmamış hipertansiyon, ameliyat sırasında ya da sonrasında gerek cerrahiye, gerekse anesteziye bağlı ne gibi sorunlara yol açabilir?
• Bir hipertansiyon hastasında cerrahi müdahale öncesinde heyecan, stres ve gergin ruh halinin düzeltilmesinin ameliyatın başarısına katkısı olur mu?
• Özellikle son üç ay içinde geçirilmiş kalp krizi öyküsü olan hastalarda cerrahi müdahalenin daha riskli olduğu doğru mudur?
• Stentli hastalarda anestezi uygulamaları konusunda hangi noktalar göz önüne alınmalıdır?
• Kalp yetersizliği olan hastalarda anesteziye ve ameliyata engel ne gibi durumlar olabilir?
• Kalp yetmezliği olan hastalar için en uygun anestezi yöntemi hangisidir? Yetmezliğin derecesine ya da kalple ilgili yandaş başka bir hastalık olup olmamasına göre seçenekler değişir mi?
• Anestezi için kullanılan bazı maddeler kalpteki ritim bozuk­luğunu tetikleyebilir mi?
• Kalbinde ritim bozukluğu olan hastalarda anestezi uygulama­sının öncesinde, anestezi sırasında ve ameliyat sonrasında ne gibi önlemler alınır?
• Ritim bozukluğu olan hastalarda diş tedavisi için uygulanan anesteziler de yan etki yapabilir mi?
• Kalp pili olan hastalara operasyon ve anestezi öncesinde pil kontrolü yapılmalı mıdır?
• Operasyon sırasında kullanılabilen koterler kalp pilini etki­leyip, fonksiyonunu bozabilir mi?
• Çocuk kalp hastalarında anesteziye hazırlık döneminin erişkinlere göre bazı farklılıkları var mıdır? Kalp hastası çocuklar ameliyata nasıl hazırlanmalıdır?
• Çocuk kalp hastalarına uygulanacak anestezi yöntemi hangi kriterlere göre seçilir? Çocuklara verilen anestezi ilaçları erişkin­lerden farklı mıdır?
• Yaşlı kalp hastalarında genç hastalara göre genel anestezinin riskleri daha mı yüksektir?

ANESTEZİ KİTABINDA YER ALAN DİĞER KONULAR

Sağlık Adası Yayınları’ndan çıkan ‘‘Sorular ve Yanıtlarla Anestezi’’ kitabında ameliyata hazırlık döneminde yapılması gerekenlerden genel, bölgesel ve lokal anesteziye kadar pek çok konu yer alıyor. Çocuklarda, yaşlılarda, kalp ve KOAH hastalarında anestezi uygulamalarıyla ilgili bilgilendirici söyleşiler bulunuyor.

Gazeteci Esra Kazancıbaşı Öztekin ile Nihal Yazan’ın imza attığı kitap, Türk Anesteziyoloji ve Reanimasyon Derneği’nin katkılarıyla hazırlandı. 15 hekimle söyleşi yapılan kitapta, anestezi, yoğun bakım ve ağrı tedavisiyle ilgili merak edilen yüzlerce sorunun yanıtı yer alıyor:

. Anestezi Nedir, Ne İşe Yarar?

. Güvenli Anestezi Nedir?

. Anestezi Uzmanları Neler Yapar?

. Genel Anestezi

. Bölgesel Anestezi

. Sedasyon

. Lokal Anestezi

. Özellikli Durumlarda Anestezi

. Çocuklarda Anestezi

. Yaşlılarda Anestezi

. Kalp Hastalarında Anestezi

. Diş Tedavilerinde Anestezi

. Hamilelikte Anestezi

. Ağrısız Doğum

. Anestezi Uzmanınız ve Siz

. Hastaların Sorumlulukları

. Ameliyat Dönemi (Perioperatif) Bakım ve Tedavi

. Anestezi Uzmanınız Hep Yanınızda!

. Palyatif Bakım

. Anestezi ile İlgili Yanlış Bilinenler

. 23 Soruda Anestezi

. Vücudun Alarm Sinyali: Ağrı

. Ağrıları Dindiren Bölüm: Algoloji

. Girişimsel Ağrı Tedavisi

. Kanser Ağrılarının Tedavisinde Girişimsel Yöntemler

. Ağrı Tedavisinde Doğrular-Yanlışlar

. Kemoterapiler Bu Yöntemle Daha Güvenli

. Kalp-Akciğer Canlandırması

. “Hayata El Ver”

KİTAPTA RÖPORTAJI YER ALAN UZMANLAR

Kitapta anestezi, yoğun bakım ve ağrı tedavisi konularında söyleşileri yer alan hekimlerin isimleri soyadı sırasına göre şöyle sıralanıyor:

Prof. Dr. Zekeriyya Alanoğlu, Prof. Dr. Neslihan Alkış, Prof. Dr. Mustafa Bayar, Prof. Dr. Hülya Bilgin, Prof. Dr. Güner Kaya, Prof. Dr. Yüksel Keçik, Prof. Dr. Hasan Koçoğlu, Prof. Dr. Ercan Kurt, Prof. Dr. Ömer Kurtipek, Dr. Fikret Kutlu, Prof. Dr. Feyhan Ökten, Prof. Dr. Gül Köknel Talu, Prof. Dr. Emine Nur Tozan, Doç. Dr. Tuğhan Utku ve Prof. Dr. Dilek Yörükoğlu.

www.sagligimicinhersey.com portalıyla aynı adı taşıyan sağlık kitapları serisinin beşinci kitabı olan “Sorular ve Yanıtlarla Anestezi”ye D&R mağazaları başta olmak üzere kitapevlerinden ulaşabilirsiniz. Kitabı ayrıca D&R web sitesi ve İdefix başta olmak üzere online kitapevlerinden de temin etmek mümkün.

Sağlığım İçin Her Şey Sağlık Kitapları Serisi’nin “Sorular ve Yanıtlarla Hepatitler”, “Sorular ve Yanıtlarla Göz Hastalıkları”, “Sorular ve Yanıtlarla Diyabet” ve ‘‘Sorularla ve Yanıtlarla Romatoid Artrit’’ konulu kitapları da bulunuyor.