Kan Sulandırıcı İlaç Nasıl Kullanılır?

Bilim Üniversitesi Tıp Fakültesi Hematoloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Reyhan Küçükkaya kan sulandırıcı ilaçların etkisi, kullanımı ve muhafazasıyla ilgili tam sorularımızı yanıtladı.

. Kan sulandırıcı (Coumadin) ilaç nasıl etkili olur?
İlaç, ağızdan alındıktan sonra ince barsaktan emilir, karaciğerde ve böbreklerde işlenir. Karaciğerde K vitaminine bağımlı pıhtılaşma faktörlerinin yapımını engeller, kanın pıhtılaşması gecikir. Pıhtılaşmayı önleyici etkinin başlaması için en az 48 saat  gereklidir. Etki ortalama 5. gün istenen düzeylerde olacaktır.

. Kimler kan sulandırıcı ilaç kullanamaz?
• Kanama eğilimi olan hastalar (trombosit sayı ve fonksiyon bozuklukları, hemofililer gibi),
• Yakın zamanda mide-barsak kanaması geçirenler,
• Çok kısa bir zaman önce ameliyat olanlar,
• Kontrolsüz hipertansiyonu olanlar,
• Anevrizma saptanan kişilerde kullanılamaz.

AŞAĞIDAKİ DURUMLARDA KAN SULANDIRICI İLAÇ DİKKATLE KULLANILMALIDIR

• Karaciğer yetersizliği,
• Böbrek yetersizliği,
• Gebelik: İlaç kullanılırken gebe kalındığında bebekte ciddi sakatlıklar gelişebilir. Warfarin kullanan kadın hastaların gebelik açısından korunması gereklidir. Gebelikte kural olarak kullanılmaz. Ancak çok özel bazı hastalıklarda, sadece doktor kontrolünde, gebeliğin 3. ayından sonra kullanılabilir.

KAN SULANDIRICI İLACA BAŞLAMADAN ÖNCE BİLİNEN TÜM HASTALIKLARINIZI DOKTORUNUZA ANLATIN.

. Kan sulandırıcı ilaç nasıl kullanılır?
Ağızdan günde tek doz olarak alınır. İlacı her gün aynı saatte almak önemlidir. Akşam saatlerinde alınması daha uygundur. Aç  veya tok alınabilir, 1 bardak su ile alınmalıdır. Genellikle her gün 5 mg (1tablet) olarak başlanır. Yüksek dozla başlamak önerilmez. Çocuklarda,  yaşlı hastalarda, başka hastalığı olanlarda yarı doz ile başlanır. İlaca başlamadan önce vücudun normal (bazal) PT-INR değerleri belirlenir.

. Kan sulandırıcı ilaç (Coumadin) nasıl muhafaza edilir?
Mutlaka çocukların ulaşamayacağı bir yerde saklanmalıdır. Sıcak ve nem ilacın bozulmasına neden olur. Bu yüzden kutusunun ağzı sıkıca kapalı  olmalı, banyoda saklanmamalı, ışıktan korunmalı ve oda ısısında veya +4 derecede (buzdolabının kapak raflarında) muhafaza edilmelidir. Son kullanma tarihine dikkat edilmelidir.

EĞER İLACI  KULLANMAYI UNUTURSANIZ

Eğer 1 dozun saatini kaçırdıysanız (örneğin sabah almak gerekiyordu, öğlenden sonra aklınıza geldi) hatırladığınız anda günlük dozunuzu alın, sonra tekrar normal kullanma şemanıza dönün. Eğer 1 tam gün almayı unuttuysanız ASLA İKİ DOZ ALMAYIN, yine normal günlük dozunuzu alın ve sonra kullanma şemanıza dönün. Eğer 2 gün ve daha fazla kullanmayı unutursanız, mutlaka doktorunuzu arayın. Doktora danışmadan ilacınızı kesmeyin.

. Kan sulandırıcı ilaç tedavisinde egzersiz yapılmasında sakınca var mı?
Kanama riski olan aktivitelerin ve sporların yapılması (boks, karate gibi) sakıncalıdır. Bunun dışında kanama riski olmayan aktivitelerin yapılmasında sakınca yoktur.

. Kan sulandırıcı ilaç tedavisinde diş bakımı nasıl yapılmalıdır?
Dişlerin yumuşak bir fırça ile nazikçe fırçalanması gerekir. Sert darbeler kolay kanamaya neden olur. Diş ipi kullanımında da nazik davranmak gerekir. Eğer kendiliğinden dişeti kanamaları oluyorsa, bu durum ilaç dozunun fazla olduğunun bir habercisi olabilir, mutlaka doktorunuza haber veriniz. Diş tedavisi yaptırmadan önce diş hekimine mutlaka kan sulandırıcı ilaç kullandığınızı söylemeniz gerekir. Bu ilaç kullanılırken diş çekimi veya kanatacak bir tedavi yapılması  uygun değildir.

. Kan sulandırıcı ilaç tedavisinde ortaya çıkabilecek yan etkiler nelerdir?
1) Kanama: İlacın dozu kişi için fazla ise INR değeri yükselecektir ve kanamalar görülebilir. Mümkün olduğunca vücutta yaralanma oluşturabilecek aktivitelerden kaçınmak gerekir. Aşağıdaki durumlarda hemen kullanımını durdurun ve doktorunuza başvurun:
• Kusma ile ağızdan kahve telvesi gibi veya kırmızı renkte kanama
• Öksürük ile ağızdan pembe köpüklü kanama
• Dışkıdan kan gelmesi veya katran renginde dışkılama
• İdrardan kanama
• Dişeti, burundan aşırı miktarda kanama,
• Kadınlarda: aşırı miktarda, içinde çok miktarda pıhtılar olan ve uzun süren genital kanama
• Vücudunuzda çarpma olmadan geniş morartılar ve şişlikler oluşması.
Ayrıca: Şiddetli baş  ağrısı, bulantı, kusma, baş dönmesi ve konuşma bozukluğu bir beyin kanamasının habercisi olabilir, doktorunuza haber verin.

2) Allerjik reaksiyon: Nadirdir. Eğer ilacı aldıktan sonra dilde ve boğazda şişlik, nefes darlığı, alerjik döküntüler oluşuyorsa hemen ilacı kesip doktorunuza haber verin.

3) İlaca bağlı cilt nekrozu: Nadirdir.

KAN SULANDIRICI İLAÇ (COUMADIN) VE GIDALAR

Günlük K vitamini ihtiyacı  erişkin için 70-140 (ortalama 100) mcg arasındadır. Bu miktarda K vitaminin alınmasında sakınca yoktur. Aşırı miktarda K vitamini içeren gıdaların alınması Warfarin etkisini engelleyecektir. K vitamini içeren gıdaların diyetten tamamen çıkarılması mümkün değildir. Yüksek dozda K vitamini içeren gıdaların günlük miktarını azaltmak faydalı olacaktır. Ancak beslenme şemanızda günlük K vitamini miktarınızı sabit tutabilirseniz (örneğin her gün aynı miktarda kıvırcık salata yemek gibi), gıdaların ilaç dozunu etkilemesini engelleyebilirsiniz.

Yüksek dozda K vitamini içeren gıdalar: Lahana, ıspanak, pazı, maydanoz, semiz otu, kıvırcık, marul, leblebi, karaciğer, yeşil çay, brokoli, Brüksel lahanası, şalgam, balık yağı.

Orta dozda K vitamini içeren gıdalar: Kuşkonmaz, karnabahar, peynir, bezelye, kahve, avakado,
Düşük dozda K vitamini içeren gıdalar: Kırmızı et, tavuk, yumurta, süt, ekmek, tereyağı, havuç, kereviz, mısır, yeşil fasulye, soğan, pirinç, domates, patates, biber, yerfıstığı, bal kabağı, elma, portakal, çilek.

Yoğurt içinde bulunan bakteriler barsaktan K vitamini yapımını arttırarak etkili olur. Kan sulandırıcı ilaç kullanan kişilerin bol yoğurt yemesi uygun değildir.
Herhangi bir sağlık sorunu nedeniyle doktora başvurduğunuzda kan sulandırıcı ilaç kullandığınızı söylemeyi unutmayın!

Özellikle cerrahi bir girişim (ameliyat) olmanız gerektiğinde doktorunuzun kan sulandırıcı ilaç  tedavisi aldığınızı bilmesi ve ilacı  kesilmesi zorunludur.
Acil durumlar için cüzdanınızda kan sulandırıcı ilaç kullandığınızı belirten bir notun bulunması önerilmektedir.