Multiple Skleroz (MS)

Multipl Skleroz, (MS) santral sinir sisteminin yani beynin ve omuriliğin   mesajları taşıyan sinir hücreleri etrafındaki koruyucu kılıfın (miyelin kılıfının)  inflamatuar (yangısal) hastalığıdır. Merkezi sinir sistemi ile organların bilgi iletişimini sağlayan omuriliğin miyelin tabakası üzerindeki fiziksel tahribatın sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Kılıfın hasar gördüğü yerlerde sertleşmiş dokular meydana gelir, bu sertleşmiş alana da plak denir. Bu plaklar, sinir sistemi içinde pek çok yerde oluşabilir ve sinirler boyunca mesajların iletilmesini engellemektedir. Multiple Skleroz kalıtsal bir hastalık  değildir. Bununla birlikte, genel olarak ailelerde genetik ortak faktörler kuşaktan kuşağa taşındığından ailelerinde hastalık bulunan kişilerin Multiple Skleroz’a  yakalanma eğilimi az da olsa vardır. Bunlara ek olarak  Multiple Skleroz’da bulaşıcılık  da söz konusu değildir.

MS ciddi bir hastalık mıdır?
Ciddi bir hastalıktır, fakat hemen hemen hastaların tümünde etkilenmesi mümkün olan tüm alanlar etkilenmez ve buna bağlı fonksiyon kaybolmaz. Bazı hastalar diğerlerinden daha çok etkilenebilir, bazılarıda daha az etkilenir.

Multiple Skleroz’a yol açan nedir?
Multiple Skleroz’un sebebi bilinmemekte, tedavisi de henüz bulunamamıştır. Multiple Skleroz’un nedeni konusunda üç yaygın teori vardır. Bunlar; virüs saldırısı, bağışıklık reaksiyonu ve kombinasyondur. Kombinasyon virüs saldırısı ve bağışıklık reaksiyonun birlikte olmasıdır.

Multiple Skleroz’a kimler yakalanır?
Genç erişkinler: Belirtiler genellikle 20-40 yaşları arasında ortaya çıkar.  15 yaşın altında ve 50 yaşın üstünde nadiren görülür.

Kadınlar:    Kadınlar erkeklere göre daha fazla oranda MS’e  yakalanırlar. MS hamilelikle ilgili değildir. MS’li hanımlar çocuk sahibi olabilirler.

Ilıman iklim kuşağında oturan insanlar:    MS 40-60 derece güney ve kuzey enlemleri arasında sık görülür.

Sağlık şartlarının iyi olduğu bölgelerde yaşayan insanlar: Bu bölgelerde MS vakası sık görülür.  Muhtemelen bu bölgede yaşayan çocuklar MS’e karşı bağışıklık sağlayacak bazı faktörlere maruz kalmamaktadırlar.

Multiple Skleroz belirtileri nelerdir?
Göz bozukluğu: Çift görme veya gözün irade dışı hareketi.

Vücudun herhangi bir bölgesinin kısmen veya tamamen felç olması.

Ellerin titremesi.

Mesane ve kalın barsak kontrolünün kaybı.

Dilde peltekleşme gibi konuşma bozuklukları.

Aşırı halsizlik veya kendini alışılmamış biçimde yorgun hissetme.

Uyuşma veya karıncalanma hissi.

Ayakların belirgin şekilde sürüklenmesi.

Dengesizlik, başdönmesi.

MS atağı ne demektir?
MS hastalığında ataklar geçici nörolojik yakınmaları ifade etmektedir. Ataklar en az bir gün süren, genellikle de üç ay içinde tam veya tama yakın düzelen nörolojik yakınmalardan oluşmaktadır. MS genellikle tekrarlayan ataklarla seyretmekle birlikte, ataklı olmayan tipleri de bulunmaktadır.

Hastalık seyri nasıldır?
Multiple Skleroz klinik tipine göre değişkenlik gösterir. Göreceli iyi prognoz faktörleri; Kadın cinsiyet, başlama yaşının 25’den az olması, duyusal şikayetlerle başlaması vs. olarak sayılabilir. Hastalık izlemi: Multiple Skleroz klinik tipine göre hekim tarafınca belirlenen sıklıkta yakın takibi önerilir. Dikkat edilmesi gerekenler: Verilen tedavinin düzenli kullanımı, sağlıklı beslenme, aşırı sıcakta uzun süre kalınmaması, rehabilitasyon önerilerinin düzenli yapılması dikkat edilmesi gereken önemli noktalardır.

Tedavideki yöntemler nelerdir?
Atak tedavisi,

Koruyucu tedavi,

Semptomatik tedavi ve rehabilitasyondan oluşur.

MS hastasının takip etmesi gereken özel bir diyet var mıdır?
Hayır yoktur. Bu konuda uyulması gereken tek kural her sağlıklı bireyin yapması gerekenlerle aynıdır. Bu da hayvansal yağdan uzak durmak, yeşil sebze, meyve ve beyaz et ağırlıklı proteinden ve vitaminlerden zengin bir diyettir. Ayrıca sigaradan uzak durup, alkol almamak, başka sağlık sorunlarının hastalığınızın üzerine eklenmesini ve hastalığınızın normal seyrinden daha da hızlı ilerlemesini engelleyecektir.

Tedaviye uyulmadığında oluşabilecek riskler nelerdir?
Daha sık atak ve şiddetli ataklar nedeniyle ağır sekeller kalabilir. Multipl skleroz nasıl tedavi edilir? Bugün için multipl sklerozun henüz kesin bir tedavisi olmamakla birlikte,  atakla ortaya çıkan nörolojik bulguların giderilmesi, atakların önlenmesi,  kalıcı nörolojik bulguların ve engelliğin önlenmesi mümkündür.

İstanbul Halk Sağlığı Müdürlüğü