Tanı ve Tedavi Amaçlı Girişimler İçin Uyku Benzeri Durum: Sedasyon

Sedasyon nedir? Derin sedasyon, bilinçli sedasyon kavram­ları neyi ifade eder? Sedasyonun genel anesteziden nasıl bir farkı vardır? Ne tür cerrahi girişimlerde sedasyona ihtiyaç duyulur? Sedasyon öncesinde hastalardan ne tür tetkikler istenir? Sedasyona bağlı olarak hangi yan etkiler ortaya çı­kabilir? Sedasyon mutlaka anestezi uzmanları tarafından, ameliyathane şartlarında mı uygulanmalıdır? Sedasyon uygulanmaması gereken hastalar var mıdır? Sedasyonun etkisi ne kadar sürer? Diş tedavilerinde sedasyonun nasıl bir yeri bulunmaktadır? Çocuklarda tanı ve tedavi amaçlı hangi girişimlerde sedasyon önerilir? Merak edilen bu soruları Türk Anesteziyoloji ve Reanimasyon Derneği İkinci Başkanı, Avrupa Anesteziyoloji Derneği Türkiye Temsilcisi ve aynı zamanda Uludağ Üniversitesi Tıp Fa­kültesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Ana Bilim Dalı Öğreti Üyesi Prof. Dr. Hülya Bilgin yanıtlıyor.

Sağlık Adası Yayınları’ndan çıkan, gazeteci Esra Kazancıbaşı Öztekin ile Nihal Yazan’ın anestezi, yoğun bakım ve ağrı tedavisi konusunda uzman 15 hekimle yaptığı söyleşilerden oluşan ‘‘Sorular ve Yanıtlarla Anestezi’’ kitabında yer alan röportajın işte bazı bölümleri:

. Sedasyon nedir?
“Sedasyon tanı veya tedavi amacıyla uygulanacak girişimler sı­rasında hastaların ağrı, rahatsız edici his ya da sesleri duymaması, sonrasında hatırlamaması ve girişim sırasında hareketsiz kalmalarının sağlanması amacıyla oluşturulan uyku benzeri durumdur.”

. Sedasyonun genel anesteziden nasıl bir farkı vardır?
“Sedasyon oluşturmak için uygulanan ilaç miktarı ve ilaç uygulama süresi genel anesteziye göre daha azdır. Hastalar, sedasyonun derinli­ğine göre değişmekle birlikte, işlem sırasında sözlü emirlere kolayca yanıt verebilirler, solunum fonksiyonları etkilenmez ve tamamıyla bilinç kaybı yaşamazlar.”

. Sedasyonun tipleri var mıdır? Derin sedasyon, bilinçli sedas­yon kavramları neyi ifade eder?
“Yapılacak girişimin hastalarda yaratacağı huzursuzluk, sıkıntı ya da ağrı düzeyine göre minimal, orta düzeyde ya da derin sedasyon uygulanabilir. Bilinçli sedasyon sırasında hastalar sözlü emirlere kolaylıkla yanıt verebilirler. Uygulanan ilaç doz ve çeşidine göre solu­num ve kalp fonksiyonları önemli ölçüde etkilenmez, gözler açık ya da kapalı olabilir.

Derin sedasyonda ise hasta herhangi bir uyarı yoksa uyku halinde kalır. Uygulanan ilaç miktarı ve çeşidine bağlı olmakla birlikte solunum tıpkı uykudaki gibi yavaşlar, yüzeyelleşir ya da etkilenmez. Ayrıca kalp hızı ve kan basıncı azalır ya da artar.”

. Ne tür cerrahi girişimlerde sedasyona ihtiyaç duyulur?
“Sedasyon çoğunlukla MR ya da tomografi çekilmesi, endoskopi/ kolonoskopi gibi tanısal amaçlı planlanmış girişimler ile diş tedavileri, kürtaj, sünnet gibi bazı cerrahi işlemler sırasında uygulanabilir.”

. Bir hastaya sedasyon nasıl, hangi yollarla uygulanır?
“Sedasyon bir hastaya damar veya kas içine ilaç enjeksiyonu yapı­larak ya da maske yoluyla anestezik gaz koklatılarak uygulanabilir.”

SEDASYON HERKESE UYGULANABİLİR Mİ?

 . Sedasyon uygulanmaması gereken hastalar var mıdır?
“Sedasyon uygulanmaması gereken durumlar şöyledir:

. Operasyon öncesi altı saatlik açlık süresinin tamamlanmamış olması

. Ciddi akciğer ve kalp hastalıkları

. Solunum sıkıntısı varlığı

. Uykuda solunum durması hastalığı öyküsü

. Kusma ve bağırsak tıkanıklığı.”

SEDASYON ÖNCESİ HAZIRLIK…

. Hastaların sedasyonla gerçekleştirilecek cerrahi müdahaleye nasıl hazırlanmaları gerekir?
“Sedasyonla cerrahi müdahale geçirecek hastalar, altı saatlik açlık süresini tamamlamalı, kullanmakta oldukları ilaçları önerildiği şekilde almalı ya da kesmelidirler. Ayrıca sedasyon uygulaması sonrasında kendilerine eşlik edecek refakatçi ile gelmeyi ihmal etmemelidirler.”

. Genel anesteziye kıyasla sedasyonla yapılan anestezi uygula­masının ne gibi avantajları vardır?
“Sedasyonun genel anesteziye göre avantajları şunlardır:

. Tam bilinç kaybı yaşanmaması

. Solunum fonksiyonunun tamamen durması nedeniyle solunum cihazına bağlanma zorunluluğu bulunmaması

. Daha az sayıda ve dozda ilaç uygulanması

. İşlem sonrasında hastanın tam olarak kendine gelme süresinin kısa olması.”

KİTAPTA YANITLARI YER ALAN DİĞER SORULAR

• Sedasyon uygulanan hastalarda ne gibi yan etkiler ortaya çıkabilir?
• Peki, sedasyonun ne gibi riskleri vardır?
• Sedasyonu mutlaka anestezi uzmanları mı uygulamalıdır?
• Sedasyon ameliyathane şartlarında mı yapılmalıdır?
• Diş tedavilerinde sedasyonun nasıl bir yeri bulunmaktadır? Hangi hastalarda sedasyona ihtiyaç duyulur?
• Diş tedavilerinde sedasyon çocuk ya da erişkin hastalara nasıl, hangi yollarla uygulanır?
• Sedasyonun etkisi ne kadar sürer?
• Çocuklarda sedasyona ne tip cerrahi müdahaleler için gerek­sinim olur?
• Çocuklarda bazı cerrahi tedavilerin sedasyonla gerçekleştiril­mesinin ne gibi avantajları bulunmaktadır?

ANESTEZİ KİTABINDA YER ALAN DİĞER KONULAR

Sağlık Adası Yayınları’ndan çıkan ‘‘Sorular ve Yanıtlarla Anestezi’’ kitabında ameliyata hazırlık döneminde yapılması gerekenlerden genel, bölgesel ve lokal anesteziye kadar pek çok konu yer alıyor. Çocuklarda, yaşlılarda, kalp ve KOAH hastalarında anestezi uygulamalarıyla ilgili bilgilendirici söyleşiler bulunuyor.

Gazeteci Esra Kazancıbaşı Öztekin ile Nihal Yazan’ın imza attığı kitap, Türk Anesteziyoloji ve Reanimasyon Derneği’nin katkılarıyla hazırlandı. 15 hekimle söyleşi yapılan kitapta, anestezi, yoğun bakım ve ağrı tedavisiyle ilgili merak edilen yüzlerce sorunun yanıtı yer alıyor:

. Anestezi Nedir, Ne İşe Yarar?

. Güvenli Anestezi Nedir?

. Anestezi Uzmanları Neler Yapar?

. Genel Anestezi

. Bölgesel Anestezi

. Sedasyon

. Lokal Anestezi

. Özellikli Durumlarda Anestezi

. Çocuklarda Anestezi

. Yaşlılarda Anestezi

. Kalp Hastalarında Anestezi

. Diş Tedavilerinde Anestezi

. Hamilelikte Anestezi

. Ağrısız Doğum

. Anestezi Uzmanınız ve Siz

. Hastaların Sorumlulukları

. Ameliyat Dönemi (Perioperatif) Bakım ve Tedavi

. Anestezi Uzmanınız Hep Yanınızda!

. Palyatif Bakım

. Anestezi ile İlgili Yanlış Bilinenler

. 23 Soruda Anestezi

. Vücudun Alarm Sinyali: Ağrı

. Ağrıları Dindiren Bölüm: Algoloji

. Girişimsel Ağrı Tedavisi

. Kanser Ağrılarının Tedavisinde Girişimsel Yöntemler

. Ağrı Tedavisinde Doğrular-Yanlışlar

. Kemoterapiler Bu Yöntemle Daha Güvenli

. Kalp-Akciğer Canlandırması

. “Hayata El Ver”

KİTAPTA RÖPORTAJI YER ALAN UZMANLAR

Kitapta anestezi, yoğun bakım ve ağrı tedavisi konularında söyleşileri yer alan hekimlerin isimleri soyadı sırasına göre şöyle sıralanıyor:

Prof. Dr. Zekeriyya Alanoğlu, Prof. Dr. Neslihan Alkış, Prof. Dr. Mustafa Bayar, Prof. Dr. Hülya Bilgin, Prof. Dr. Güner Kaya, Prof. Dr. Yüksel Keçik, Prof. Dr. Hasan Koçoğlu, Prof. Dr. Ercan Kurt, Prof. Dr. Ömer Kurtipek, Dr. Fikret Kutlu, Prof. Dr. Feyhan Ökten, Prof. Dr. Gül Köknel Talu, Prof. Dr. Emine Nur Tozan, Doç. Dr. Tuğhan Utku ve Prof. Dr. Dilek Yörükoğlu.

www.sagligimicinhersey.com portalıyla aynı adı taşıyan sağlık kitapları serisinin beşinci kitabı olan “Sorular ve Yanıtlarla Anestezi”ye D&R mağazaları başta olmak üzere kitapevlerinden ulaşabilirsiniz. Kitabı ayrıca D&R web sitesi ve İdefix başta olmak üzere online kitapevlerinden de temin etmek mümkün.

Sağlığım İçin Her Şey Sağlık Kitapları Serisi’nin “Sorular ve Yanıtlarla Hepatitler”, “Sorular ve Yanıtlarla Göz Hastalıkları”, “Sorular ve Yanıtlarla Diyabet” ve ‘‘Sorularla ve Yanıtlarla Romatoid Artrit’’ konulu kitapları da bulunuyor.