Uçuk Ve Aftlar

Uçuk nedir? 
“Uçuklar ağız çevresinde -daha çok dudak kenarlarında- görülen ağrılı yaralardır. Uçuk, düzenli olmayan aralıklarla tekrarlayan bir hastalıktır. Tipik olarak her zaman aynı alanda ortaya çıkar. Ortalama 8-12 gün süren uçuk süreci şöyledir:

Karıncalanma dönemi: 
(1. ve 2. günler) Dudak çevresinde bir alanda karıncalanma, kaşıntı hissi ve hafif bir şişlik oluşur. Bazen bu bölgede kızarıklık da görülebilir.

Su toplama dönemi: 
(2. ve 3. günler) İçi sıvı dolu küçük kabarcıklar oluşur, bazen bu kabarcıkların birkaçı birleşerek daha büyük kabarcıkların ortaya çıkmasına neden olur.

Sulanma (ülser) dönemi: 
(4. gün) Kabarcıklar ortaya çıkmalarından hemen sonra patlar ve yerlerinde önce açık kırmızı ülserler olur. Kısa süre içinde bu ülserlerin yüzeyi gri-sarı bir renk alır. Bu, uçuğun en ağrılı ve en bulaşıcı olduğu dönemdir.

Kabuklanma dönemi: 
(5-8. günler) Ülser yüzeyi kurur ve kahverengimsi bir kabukla kaplanır. Bu dönemde genellikle kaşıntı ve yanma hissi olur. Bazen kabuklar çatlar ve kanamaya yol açar.

İyileşme dönemi: 
(9-12. günler) Kabuklar düşer ve yerine daha küçük ve kuru yeni kabuklar oluşur. Kabuklar gitgide küçülür ve uçuk genellikle iz bırakmaksızın iyileşir.”

Uçuğun nedeni nedir? 
“Uçuğun nedeni “Herpes simpleks tip 1” virüsüdür. Ancak uçuğa yol açan virüs çoğu enfeksiyon hastalığında olduğu gibi uçuğun ortaya çıkmasından kısa bir süre önce alınmış değildir. “Herpes simpleks tip 1” virüsü ilk alındığında “birincil herpetik stomatit” adı verilen hastalığa yol açar. Bu hastalık genellikle 7 yaştan önce geçirilir ve hastaların yüzde 99`unda herhangi bir yakınmaya yol açmaksızın ya da birkaç ağrılı ağız içi yara şeklinde hafif seyreder. Geri kalan % 1 hastada ağız içinde tıpkı uçukta olduğu gibi önce kabarcıklar, daha sonra son derece ağrılı gri ülserlerle giden ve ateş, halsizlik, yutkunma güçlüğüne yol açan ve 10-14 gün süren bir hastalık tablosu görülür. Bu hastalığın geçirilmesinden sonra hastaların 1/3`ünde “Herpes Simpleks tip 1″ virüsü sinir lifleri boyunca ilerleyerek trigeminal sinir (yüzün duyusunu alan sinir) çekirdeği içinde uyku haline geçer. Uçuk bu virüsün tekrar aktive olarak ortaya çıkardığı bir enfeksiyondur. Uçuğun her zaman aynı alanda ortaya çıkmasının nedeni; yeniden aktive olduğunda bu çekirdekten çıkıp aynı sinir lifi boyunca yol alarak, bu sinir lifinin duyusunu aldığı bölgede hastalık oluşturmasıdır.”

“Herpes simpleks tip 1” virüsünün yeniden aktive olmasını yani uçuğun ortaya çıkmasını kolaylaştıran etkenler nelerdir? 
“Uçuk çıkması için aşağıdaki faktörlerden herhangi birisinin varlığı şart değildir. Ancak olasılıkla kişinin bağışıklık sistemini olumsuz etkileyen bu durumlar uçuğun çıkmasını tetikler: 

Üzüntü ve stres, 
Fiziksel stres ve yorgunluk, 
Grip ve soğuk algınlığı gibi enfeksiyonlar, 
Ateşli hastalıklar, 
Dudak derisinin çatlaması ya da darbeye maruz kalması, 
Dudak derisinin aşırı güneş ışığı ya da ultraviole ışığa maruz kalması, 
Menstrüasyon (adet) dönemleri ve gebelik, 
Herhangi bir bağışıklık sistem bozukluğu.”

Uçuktan korunmak için neler yapılabilir? 
“Dudakların çatlamasını engellemek amacıyla nemlendirici bir dudak kremi kullanılır.”

Uçuk bulaşıcı mıdır? 
“Evet bulaşıcıdır. En bulaşıcı olduğu dönem sulanma dönemi olmasına karşın uçuğun başlangıcından sonuna dek uçuk bölgesinde “Herpes Simpleks tip 1″ virüsü bulunmaktadır. Bulaşma öpüşme ya da dokunma şeklinde doğrudan temasla olabileceği gibi çatal-kaşık, bardak, ruj, diş fırçası hatta yüz havlusu aracılığıyla da olabilir. Virüs başkalarına bulaşabileceği gibi insan Herpes virüsünü kendi organlarına da bulaştırabilir. Herpes Simpleks virüsünün bulaşma olasılığı olan dokular; parmaklar, başta cinsel organlar, göz ve yanak-ağız mukozası olmak üzere tüm mukozalardır. Göze bulaştığında körlüğe dek gidebilen herpetik keratite yol açabilir.”

Uçuğun bulaşmasını engellemek için neler yapılmalıdır? 
“Uçuğa dokunmayın ve uçuk kabarcıklarını patlatmayın, 
Uçuğun üzerine ilaç sürdükten sonra ellerinizi yıkayın, 
Uçuğunuz olduğu sürece gözlerinize, cinsel organlarınıza ve başkalarına dokunmaktan kaçının, 
Gözlerinize, cinsel organlarınıza ya da başkalarına dokunmanız gerektiğinde ellerinizi yıkayın.”

Uçuğun tedavisi var mıdır? 
“Herpes Simpleks virüsü bir kez uyku haline geçtikten sonra bir daha vücuttan temizlenemez ve yeniden aktive olması engellenemez. Bu anlamda uçuğun kesin bir tedavisi yoktur. Uçuk tedavisinde bugün için kullanılan ilaçlar antiviral etkili yüzdeaftö 5 Asiklovir içeren pomadlardır. Karıncalanma aşamasında uçuk sahasına sürülmeye başlanırsa, 8-12 günlük uçuk süresini kısaltmakta ve uçuğun daha hafif geçmesini sağlamaktadır. Yine karıncalanma aşamasında saatte 10 dakika kadar uçuk sahasına buz uygulamak, bazen uçuğun çıkmasına engel olabilir. Sık tekrarlayan uçuk olgularında ağızdan Asiklovir ile koruyucu tedavi yapılabilir. Ağrılı dönemlerde uçuğun üzerine lokal anestezik içeren pomadlar uygulanabilir.”

Aft (aftöz ülser) nedir? 
“Dilde, yumuşak damakta, dudak içleri ve yanak mukozasında görülen, 2-3 mm çapında, tabanı sarımsı, keskin kenarları kırmızı renkte, krater şeklinde, 5-10 gün süren ve düzenli olmayan aralıklarla tekrarlayan ağrılı ülserlerdir.”

Aftın nedeni nedir? 
“Aft, ırklar arasında farklı dağılan bir hastalıktır. Akdeniz çevresinde yaşayan ırklarda, bu arada Türkler`de ve sarı ırkta daha sık görülür. Bugün için aftın nedeni tam olarak saptanamamıştır. Daha çok vücudun kendi dokusuna karşı antikor oluşumuyla giden bir oto-immün hastalık olduğu düşünülmektedir.”

Aft oluşumunu kolaylaştıran faktörler nelerdir? 
“Ağız içi mukozasının direncini düşüren faktörler aft oluşumunu kolaylaştırır: 
Üzüntü ve stres, 
Fiziksel stres ve yorgunluk, 
Ağız içi mukozanın travmaya maruz kalması, 
Lokal iritasyon, 
Domates, bazı meyveler ve çerezler gibi asitli yiyecekler.”

Aft bulaşıcı mıdır? 
“Hayır değildir. Aftın nedeni herhangi bir virüs ya da bakteri olmadığından, kesinlikle bulaşmaz.”

Aft önemli olabilir mi? 
“Evet. Eğer ağız içi mukoza dışında cinsel organların çevresinde de aftlar ortaya çıkıyorsa Behçet hastalığı akla gelmelidir. Behçet hastalığı ağız içinde ve cinsel bölgede aftlar, tekrarlayan göz iltihapları ile karakterize bir hastalıktır. Bu hastalıkta aftlara o bölgedeki damarların inflamasyonu (vaskülit) neden olmaktadır. Behçet hastalığı eklemler, beyin, akciğer, sindirim sistemini de tutabilen, saldırgan tedavi gerektiren ciddi bir hastalıktır. Ayrıca majör aft denilen, çapı birkaç santimetreye ulaşan, aylarca süren ve o bölgenin yapısını bozarak iyileşen aftöz lezyonlarda biopsi ile kanserden ayrımı yapılmalı ve tedavi ile yakından izlenmelidir.”

Aftın tedavisi var mıdır? 
“Uçukta olduğu gibi aftta da tekrarları engelleyecek bir tedavi yoktur. Aftların üzerine oral mukoza için hazırlanmış triamsinolon (bir kortizon çeşidi) uygulanır. Rhei ekstesi ile salisilik asit karışımı kullanılabilir. Yemeklerden ve uzun süre konuşma gereken zamanlardan önce yüzde 5 lidokain içeren lokal anestezikli jellerle ağrı kesilmelidir.”

Ağzımda yara çıktığında ne yapmalıyım? 
“Ağız içinde çıkan ve 2 haftada iyileşmeyen tüm yaralar için mutlaka doktora başvurunuz!!!”

Kaynak: ME&DİKulak Burun Boğaz Hastalıkları Merkezi 
http://www.me-di.com.tr

BU KONUYLA İLGİLİ DİĞE