Varis Sadece Estetik Bir Problem Değil

Medicana International Ankara Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Bölümü’nden Prof. Dr. Neyyir Tuncay Eren önemli bir sağlık problemi olan varisi ve varis tedavi yöntemlerini anlattı.

VARİS NEDİR?

Varis Nedir? Sadece estetik bir problem midir?
Varisin estetik yönü de vardır; çünkü kimse bacağında incecik küçücük damarlar ya da şişkinleşmiş damarların görünmesini istemez. Ancak varis sadece estetik bir problem değildir.  Varis önemli bir sağlık problemidir.  Gelişmiş ülke devletlerinin sağlık harcamalarının neredeyse yüzde ikisi, üçü varis ve venöz yetmezlik hastalıklarına gitmektedir. Varis yerine aslında venöz yetmezlik demek daha doğru olacaktır. Kirli kanı kalbe doğru götüren bir toplar damar sistemi vardır. Bu toplar damar sisteminin içinde de kapakçıklar vardır. Kan, yer çekimine karşı bir hareket yapar. Dolayısıyla aşağıdan yukarı doğru giderken sürekli yer çekiminin etkisiyle aşağı doğru göllenmek ister. Diğer taraftan bu kapaklar bu göllenmeye mani olur. Birçok nedenle kapaklarda fonksiyon bozukluğu ortaya çıkabilir ve kan aşağı doğru devamlı göllenme eğilimi gösterir. Basınç çok yükselir bu da doğal olarak ilgili damarlarda genişlemeye sebep olur. İşte bu genişlemelere varis denilir. Yani kısaca varis bir venöz yetmezlik sorunudur.  Ama bütün venöz yetmezliklerde varis olacak diye bir şey yoktur. Bu nedenle iki problem devamlı bir arada incelenir.

Varis daha çok varis kimlerde görülür?
Varis, toplumda oldukça sık görülen bir hastalıktır. Birçok toplumda nerdeyse yüzde ellisinde varis, çeşitli derecelerde görünüyor.  Genel anlamda kadınlarda erkeklerden daha fazla görülüyor.  Diğer taraftan yaş ilerledikçe varisin görülme sıklığı artıyor. Ama özellikle gebelikte, tekrarlanmış gebeliklerde, şişmanlarda, sigara içenlerde, ayakta uzun süre duran kişilerde örneğin öğretmenler, cerrahlar, berberlerde ya da çok uzun süre oturan, hareketsiz kişilerde görülebilmektedir. Tabi aile hikayeleri de önemlidir. Genelde ailede varis hikayesi varsa bu da bir risk faktörüdür.

VARİSİN TÜRLERİ

Varisin dereceleri var mıdır?
Toplar damarlar derinde ve yüzeyde giden toplar damarlar olarak ikiye ayrılır. Genelde varis yüzeydeki damarların sıkıntılarıdır. Ama derindeki damarların kapaklarında da yetmezlik olarak varis oluşumu ortaya çıkabilir ya da venöz yetmezlik ilerleyebilir. Bu nedenle görsel olarak bakıldığında çok ince genişlemelerden kocaman varis oluşumlarına ya da bacakta varis egzaması ve varis ülseri oluşumuna kadar giden görsel dereceleri vardır.

Prof. Dr. Neyyir Tuncay Eren

VARİSİN BELİRTİLERİ

Genel olarak baktığımızda ne tür belirtiler verir? Yani bir kişi kendinde varis olup olmadığını anlayabilir mi?
Eğer görsel olarak ince damar genişlemeleri ya da büyük varis tipleri varsa bunu herkes değerlendirebilir. İlerlemiş vakalarda bacaktaki kaşıntının artması ya da varis egzamasına bağlı olarak yaralarının ortaya çıkması da olabilir.  Hastalar genelde bacaklarında ağrı şikayeti ile başvururlar. Ağrı bel fıtığı, sinirsel problemler, eklem problemleri gibi birçok hastalık durumunda ortaya çıkabildiğinden karıştırılabiliyor. Bunun yanı sıra yorgunluk, dolgunluk, gerginlik, kramplar varislerin, venöz yetmezliklerin ortak şikayetleri olabiliyor. Kimi zaman bacakta şişlik de olabilir.

Venöz yetmezlik ya da varis şikayetleri bazen insanı çok huzursuz edecek noktaya gelebiliyor. Hastalar genellikle durumlarını sabah saatlerinde çok belirgin olmayan ağrıların akşam saatlerine doğru arttığını, eve geldikleri zaman ayaklarını soğuk suyla yıkayıp bacaklarını yukarı kaldırdıklarında geçen şikayetlerden bahsederler.

VARİSİN TEDAVİSİ MÜMKÜN MÜ?

Varisin tedavisi nasıl yapılıyor? Tedavisinde kullanılan yöntemler nelerdir?
Varis hastalarının birçoğunu kilo verdirerek, spor yapmaya teşvik ederek, ayakta uzun kalmalarını engelleyici önlemlerle tedavi etmeye çalışıyoruz. Örneğin ofiste sürekli oturuyorlarsa, oturdukları yerde bacaklarını hareket ettirmelerini sağlayacak egzersizler yapmalarını söylüyoruz. Eğer ayakta sürekli sabit duruyorlarsa parmaklarının uçlarına yükselip inerek; yani bir tür egzersiz yaparak adalelerin kanı yukarı doğru pompalamasını ve böylece şikayetlerin de azalmasını sağlayamaya çalışıyoruz. Kilo vermek, sigarayı bıraktırmak bunlar varisi önleyici maddeler.

Varis çorapları da bu konudaki önemli ajanlardan bir tanesidir. Varis tedavisinin önemli basamaklarından bir tanesi de ilaç kullanımıdır. Bu ilaçlar venöz yetmezliği ve varislerde başarılı sonuçlara ulaşan ilaçlardır. Bu konservatif tedavilerle, önlemlerle rahatlayamayan kişilere doppler denilen bir yöntem uygulanır. Tedavideki en önemli konu varis oluşumundaki mekanizmanın ortaya konulmasıdır. Bu, ortaya konulduktan sonra eğer bu konservatif yöntemlerle çözülemiyorsa bir ileri basamak olan tedavilere geçilir.

Eskiden bu varisli damarların genişlemiş damarların tamamen çıkarılıp yok edilmesi söz konusuydu. Bu operasyon şu anda oldukça az insana uygulanır. Onun yerine damarın içine bir özel bir kateter yerleştirip o damarı lazer ya da radyo frekans enerjisiyle kapatma yoluna gidiliyor. Bu uygulama, genelde hastaların hastanede yatmasını gerektirmeyen kolay bir uygulamadır.  Damarın içine yapıştırıcı bir madde enjekte ederek damarların yapıştırılması ya da buharla damarın koordine edilmesi gibi yöntemler de vardır. Sıklıkla büyük damarlarda kullanılan radyo frekans ya da lazer enerjisiyle o damarları kapatmaktır. Daha küçük damarlar için ise köpük skleroterepi tedavisi uygulanır. Damarın içine oldukça etkin bir madde enjekte edilir ve damarın içi tahriş edilir. Üstüne uygulanan baskıyla damar kapatılır. Tahriş olmuş bir damar bir süre sonra dolaşımdan tamamen kaybolur. Bu da aşağı yukarı ince damarlar için 2-3 hafta, daha büyük damarlar için 1- 2 ayı bulan bir süreçtir. Bunun dışında bütün bu tedavilere ek olarak bazen genişlemiş ufak lokalize damarları çok çok küçük kesilerle çıkarılması da söz konusu olabilmektedir.

Tüm bu tedavilerle pratik bir şekilde yüzeyel damarlardaki problemler çözülebiliyor. Derin damarlardaki yetmezliklerde ise yine ayrıntılı olarak değerlendirme yapılır ve tedavi planı çizilir.