23 Soruda Domuz Gribi

Küresel bir salgın haline gelen domuz gribi, sonunda Türkiye’ye de geldi. 

Amsterdam’dan Irak’a aktarma yapmak üzere İstanbul’a gelen Amerikalı bir yolcunun domuz gribi olduğu anlaşıldı. Hastalığın eşine ve annesine de bulaştığı belirlendi. Termal kameraların ortaya çıkardığı Türkiye’deki ilk domuz gribi vakası üzerine Sağlık Bakanı Prof. Dr. Recep Akdağ bir basın toplantısı düzenleyerek halkı uyardı. Sağlık Bakanlığı’nın enfeksiyon hastalıkları konusundaki danışman hekimlerin de katıldığı toplantıda, domuz gribi teşhis edilen kişiyle birlikte aynı uçağa binen tüm yolcuların 112 hızır acili aramaları istendi. Bakan Akdağ, domuz gribinde kuluçka süresinin 3-7 gün arasında değiştiğini anımsattı.

Domuz gribi tanısı konan Amerikalı yolcu ile beş kişilik ailesi Haseki Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde karantinaya alındı. Domuz gribi başta Meksika olmak üzere bazı ülkelerde okulların tatil olmasına neden olurken,  bazı yerlerde ise dış ülkelere seyahatin yasaklanmasına sebep oldu. H1N1 diye de adlandırılan domuz gribi, kıtalararasında görülen bir enfeksiyon hastalığı olması nedeniyle Dünya Sağlık Teşkilatı (WHO)’nın beşinci derecede alarm sinyali vermesine yol açtı.

Teşkilatın raporuna göre, domuz gribinin görüldüğü ülkelerin sayısı 46’ya ulaştı. Dünyada 13 bin hasta domuz gribi nedeniyle tedavi görürken, 92 kişi de yaşamını yitirdi.

Uzmanlar göre, Eylül ayından sonra domuz gribiyle ilgili dünyada biri olumlu, diğeri olumsuz iki gelişme olabilir. Bunlardan birincisi domuz gribine karşı koruyucu aşının üretilmesi… Diğeri ise domuz gribinin yazın sıcaklarla birlikte gerilemesine karşın, Eylül’den itibaren virüsün daha kolay bulaşan ve daha öldürücü bir özelliğe bürünmesi…

Domuz gribine karşı geliştirilmesi muhtemel aşının en iyi ihtimalle Eylül’den sonra piyasaya çıkabileceği tahmin ediliyor. Uzmanlar, bunun özel bir aşı olmayacağını, mevsimsel grip aşılarının domuz gribi yapan H1N1 virüsüne karşı koruyuculuk kazandırılmasıyla sağlanacağını öne sürüyorlar.

Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı öğretim üyesi Doç.Dr.Önder Ergönül’e domuz gribiyle ilgili merak edilenleri sorduk. İşte yanıtları:

1
Domuz gribi nedir?

“İnfluenza A virüsünün neden olduğu esas olarak domuzlarda salgına yol açan bir grip türüdür. Etken olan influenza virusunun 15 alt tipi bulunmaktadır. Influenza virüsleri hemaglutinin (H) ve nörominidaz (N) antijenlerine göre sınıflandırılır. Domuz gribi H1N1, kuş gribi ise H5N1 yapısındadır.”

2
. Hastalanan Herkes Ölüyor mu?

“Hastalanan herkes ölmez. Ölüm oranı yüzde üçtür.  Kuş gribinde ise bu oran, dünya genelinde yaklaşık yüzde 50 olarak bildirilmektedir. Kuş gribi nedeniyle 2006 yılında ülkemizde saptanan 12 olgudan 4’ü kaybedilmişti.”

3
. Nasıl bulaşır?

“İnsandan insana damlacık yoluyla bulaştığı kanıtlanmıştır. Bu nedenle, Dünya Sağlık Örgütü 27 Nisan 2009 itibariyle pandemi düzeyini 3’den 4’e çıkarmıştır. Pandemi düzeyleri 1 ile 6 arasında değerlendirilir. Pandemi 4, insandan insana yayılım olduğunu gösterir. Bu durumda, domuzlarla teması olan kişilerin yanısıra, solunum yoluyla bulaş söz konusudur. Dünya Sağlık Örgütü, 29 Nisan 2009 itibariyle pandemi düzeyini 5’e çıkardı. Pandemi 5, bir DSÖ bölgesinde iki ya da daha fazla ülkede insandan insana geçişin bildirilmesine dayanmaktadır. Bu düzey önemlidir, son yıllarda bu düzeyde bildirilen bir salgın olmadı. Bir sonraki aşama ise pandemi 6’dır. Farklı DSÖ bölgelerinde insandan insana geçişin olabileceği ikiden çok sayıda ülkenin bulunması anlamına gelir.”

KAPI KOLLARINDA DOMUZ GRİBİ TEHLİKESİ

4
. Nasıl yayılır?

“Mevsimsel veya klasik gribin yayılımı gibidir. İnsandan insana hapşırma ve öksürme ile saçılan damlacıklar yoluyla yayılır. Ayrıca el teması da önemlidir. Hasta olan kişiler belirtiler görülmeden bir gün önce ve hastalık boyunca enfeksiyonu yayabilirler. Cansız yüzeylerde (masa, kapı kolu gibi) yaklaşık iki saat canlı kalabilirler. Bu nedenle el yıkamak önemlidir.”

5
. Belirti ve bulguları nelerdir?

“Belirtileri mevsimsel gribe benzer, ateş, öksürük, boğaz ağrısı, yaygın vücut ağrıları, başağrısı, titreme ve yorgunluk ön plandadır. Bazı kişilerde ishal ve kusma görülür. Zatüreye bağlı ciddi hastalıklar ve ölümler olabilir.”

Sıklık Sırasına Göre Belirti ve bulgular
. Ateş
. Başağrısı
. Miyalji
. İshal
. Karın ağrısı
. Kusma
. Öksürük
. Balgam
. Boğaz ağrısı
. Rinore
. Nefes darlığı
. Pulmoner infiltratlar
. Lemfopeni
. Trombositopeni
. Karaciğer enzim yüksekliği
6 
. Korunmak için ne yapılmalı?

“En önemli önlem ellerin yıkanmasıdır. Genel sağlık önlemlerine dikkat etmek gerekir, uykusuz kalınmamalı, fiziksel aktivite sağlanmalı, günlük stres kontrol edilmeli, bol sıvı ve besleyici gıdalar alınmalıdır.  Hasta kişilerle yakın temastan kaçınmalıdır. Cansız yüzeylerin çamaşır suyuyla silinmesi yeterlidir.”

7
. İlacı var mıdır?

“Evet. Klasik gripte olduğu gibi oseltamivir veya zanamivir kullanılır. Bu ilaçlar belirtiler görüldükten sonra ilk iki günde kullanılmalıdır. Ayrıca belirtilere yönelik ilaçlardan da yararlanılabilir.”

8 
. Yemekle domuz gribi bulaşır mı?

“Hayır. Uygun hazırlanmış domuz etini yemekle bulaşma olmaz.”

9
.Ülke düzeyinde ne yapılmalı?

“Türkiye’de henüz olgu yoktur. İlk olgunun saptanabilmesi için sınır geçişlerinde uygun kontroller önemli bir adımdır. Bu amaçla havalimanlarına termal kamera yerleştirilmiştir. Vücut sıcaklığı 38 derecenin üzerindeki hastaların saptanması hedeflenmektedir. 
Grip belirtileri olanların vakit kaybetmeden hekime başvurmaları uygun olacaktır.”

10
. Seyahat kısıtlaması var mı?

“Dünya Sağlık Örgütü’nün seyahat kısıtlaması ve sınırların kapatılması yönünde bir önerisi yoktur. Ancak hasta olanların seyahat etmemeleri ve hızlıca sağlık kuruluşuna başvurmaları önerilmektedir.”

11
Başkalarına bulaştırmamak için ne yapmalı?
• “Öksürürken ve hapşırırken ağız ve burun kapatılmalıdır. Kullanılan mendiller hemen çöpe atılmalıdır.
• Eller sabunlu suyla yıkanmalı, su ve sabuna ulaşılamazsa alkollü temizleyiciler  kullanılmalıdır.
• Eller ağız ve buruna götürülmemelidir, virüs bu yolla yayılabilir.
• Hastalardan uzak durulmalıdır.
• Hastalanınca vakit geçirmeden doktora başvurulmalıdır.
• Hastalanınca okula ve işe gidilmemesi önerilir.”

DOMUZ GRİBİNİN AŞISI HENÜZ YOK!
12
. Domuz gribinden aşıyla korunmak mümkün mü? Piyasada bulunan aşılar domuz gribine karşı korur mu?

“Hayır korumaz. Piyasada bulunan aşılar, mevsimsel ya da klasik gribe karşı yüzde 80   dolayında koruyucudur.Domuz gribi yerine artık İnfluenza A H1N1 denilmektedir.”

13
. Domuz gribi aşısı en iyi ihtimalle ne zaman üretilebilir? 100 günde hazırlanır açıklamaları gerçeği yansıtıyor mu?

“En erken önümüzdeki Eylül veya Ekim denilmektedir.”

14
. Sıcak havaları sevmeyen grip virüsü neden Meksika gibi sıcak iklimi olan bir ülkeden çıktı?
“Meksika’da iklim ılımandır. Şu anda çok sıcak olmadığını hatırlatalım.”

15
. Türkiye`de yaz mevsimine giriliyor olması, hastalığın Türkiye`yi az etkilemesi açısından bir şans mı?
“Evet. Çünkü açık havada olmak ve okulların tatil olması salgın riskini azaltır. Ancak, sonbaharda salgın riskini gözardı etmeyelim.”

16
Ateşi çıkan herkes, nezle olan herkes domuz gribi endişesiyle antiviral ilaçları kullanabilir. Bilinçsiz kullanılması sorun yaratır mı antiviral ilaçların?
“Elbette, yan etkileri olabilir. Bir de gerçekten kullanması gerekenler için piyasada ilaç bulunmayabiliyor.”

17
. Antibiyotikler fayda eder mi domuz gribinde?
“Hayır. Antibiyotikler bakterilere karşı olan ilaçlardır. Oysa İnfluenza virüstür.”

18
. Domuz Gribine karşı havaalanına yerleştirilen termal kameralar ne işe yarıyor? Isısı yüksek çıkan her turisti müşahede altına almak sorun yaratmaz mı?

“Vücut sıcaklığı yüksek olan kişilerin tanınmasını sağlıyorlar. Ancak bir sonraki adımda bu kişilerin riskli teması olup olmadığı sorgulanıyor. Termal kamerada her ateşi yüksek olan griptir diye bir sonuç çıkarılamaz.”

19
.Ne tür testlerle kişinin domuz gribi virüsü kaptığı saptanabiliyor? Bu testler için hangi materyale gereksinim var? Test ne kadar sürede sonuç veriyor?

“Öncelikle çok hızlı olarak influenza A testi yapılabilir. Bir sonraki aşamada, Hıfzısıhha ve referans laboratuvarlarında H1N1 için test yapılabilir. Bu testin sonucu da birkaç gün içinde çıkıyor.”

20
. İnsandan insana bulaştığına göre domuz gribi yerine, Meksika gribi diyelim diyenler de var. Sizce de doğru mu bu?

“Domuz gribi sözcüğü terminolojiden kalktı, influenza A H1N1 deniliyor. Meksika gribi demektense İnfluenza A H1N1 demek en doğrusu.”

21
.Domuzlardan yapılan kalp kapakları problem yaratır mı? Domuz gribi bulaşır mı?

“Hayır bulaşmaz. Hatta, virüsler hala domuzlarda gösterilemedi.”

22
. Domuz gribinin ölüme yol açma riski nedir? Neden kaynaklanır ölümler zatürreeden mi?

“Yüzde 1-2’dir. Kuş gribine göre çok düşüktür.”

23
. Domuz gribinin biyoterörizm ajanı olarak üretildiği ve dünyaya yayıldığı iddiası da var. Bunlarla ilgili görüşleriniz nelerdir?

“Kanıtlaması çok zor. Pek ihtimal vermem.”
SAĞLIK BAKANI’NDAN DOMUZ GRİBİYLE İLGİLİ ÖNERİLER:

İstanbul’da düzenlenen basın toplantısında konuşan Sağlık Bakanı Prof. Dr. Recep Akdağ, domuz gribinin Avrupa’da görülmeye başlaması üzerine Türkiye’de alarm durumuna geçildiğini açıkladı.

“Domuz gribi artık insandan insana bulaşabiliyor. Bu nedenle 
kişisel korunma tedbirleri ön plana çıkıyor.” diyen Sağlık Bakanı Prof. Dr. Recep Akdağ, şu önerilerde bulundu:

. Domuz gribinin Türkiye’yi etkilemesi durumunda mümkün olduğunca kalabalık ortamlarda bulunmaktan kaçının.

. Öksürürken ya da hapşırırken ağzımızı mendille kapatıp sonra mutlaka mendili çöpe atın.

. Ellerinizi sık sık yıkayın.

. Tokalaşmayın, öpüşmeyin.

. Zorunlu haller dışında yurt dışına seyahat etmeyin. Özellikle domuz gribinin görüldüğü ülkelere yapacağınız seyahatleri mümkünse erteleyin.

. Küçük çocuklar hem yaşıtlarına, hem de erişkinlere, özellikle de aile içindeki yaşlılara gribal enfeksiyonların geçişinde önemli kaynaktır. Domuz gribinin Türkiye’yi etkilemesi durumunda çocukları anneleri ve babaları dışında kimse sevip, öpmemeli…

TÜRKİYE’DE DOMUZ GRİBİ
• Domuz gribi virüsünün Türkiye`ye girişinin önlenmesi amacıyla Atatürk Havalimanı`na, yolcuların vücut ısısını ölçecek termal kamera konuldu.  (AA)

. Termal kameralar daha sonra Dalaman, Antalya, İzmir havalalanlarına da eklendi.

. Türkiye’de domuz gribi virüsünü belirleyebilecek biri İstanbul’da, diğeri ise Ankara’da olmak üzere iki laboratuar var. Domuz gribi tanısı 10 -24 saat içinde konabiliyor.

. Türkiye’de olası bir  domuz gribi salgınına karşı Sağlık Bakanlığı tarafından il sağlık müdürlüklerine  3 milyon maske dağıtımı yapıldı.
• Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ata Nevzat Yalçın, gerekli önlemlerin alınmaması halinde dünyada 7-8 milyon kişinin domuz gribinden etkileneceğini belirtti. Prof. Dr. Yalçın, böyle bir durumda domuz gribi nedeniyle hayatını kaybedecek kişilerin sayısının 400 bin kişi geçebileceğini öne sürdü. (AA)

• Dünya Sağlık Örgütü`nün (WHO), domuz gribine yol açan H1N1 virüsü salgınına karşı alarm düzeyini 4. evreden 5. evreye çıkarmasıyla, Kapıkule Sınır Kapısı`nda da sağlık ekipleri alarma geçti. Ekipler, 24 saat hazır durumda bekletiliyorlar.  (AA)

• Sağlık Bakanlığı, oseltamivir ve zanavimir etken maddeli ilaçların eczanelerde satışına herhangi bir kısıtlama getirilmesinin söz konusu olmadığını, ancak bu ilaçların sadece doktor tarafından reçete edilmesi durumunda kullanılması gerektiğini bildirdi. Gereksiz antviral ilaç kullanımının direnç gelişimine yol açabileceği belirtildi. Ankara (A.A)

DÜNYADA DOMUZ GRİBİ
• Domuz gribi vakası nedeniyle Hong Kong’da Metropark Oteli yüzlerce turist ve çalışanlarıyla birlikte karantinaya alındı.

• British Colombia eyaletindeki 500 öğrencili Beairsto İlkokulu’nda Meksika’dan tatilden dönen bir öğrencide domuz gribi saptanması üzerine öğretime 1 hafta ara verildi.

• Münih – Washington seferini yapan United Airlines’e ait uçak bir yolcunun “grip oldum” diyerek hostesten ilaç istemesi üzerine içindeki 245 yolcu ve mürettebatla birlikte acil iniş yaptı.

• ABD’nin Nebraska eyaletinde halkın yoğun olarak bulunduğu cadde ve meydanlarda birçok noktaya domuz gribine karşı hijyenik köpük sıkan ve su gerektirmeyen cihazlar kondu.

• Meksika’dan Şanghay’a ve Hong Konk’a giden yolculardan birinde virüs tespit edildi. Çin, Meksika’dan Şanghay’a uçuşları durdurdu.

• Şanghay`daki sağlık birimleri, virüs bulaşan 25 yaşındaki Meksikalıyla birlikte yolculuk edenleri aramaya başladı. Henüz bütün yolculara ulaşamadıklarını belirten yetkililer, ulaşılan yolcuların ve mürettebatın bir hafta tıbbi gözetim altında kalacağını kaydetti.  (AA)

• Virüsün henüz rastlanmadığı İsveç’in başkenti Stockholm’de Tamiflu isimli antiviral ilaç ve ağız maskeleri tükendi.

• Selamlaşırken yanaktan üç kez öpüşülen Lübnan’da Sağlık Bakanı Cevad Halife, domuz gribinden korunma önlemi olarak halka “öpüşmeme” tavsiyesinde bulundu.

• Ekvador’da 2 aylık olağanüstü durum ilan edildi.

• Arjantin ve Küba, Meksika’ya uçuşları askıya aldı.

• Mısır, çiftliklerde bulunan yaklaşık 300 bin domuzu itlaf etmeye başladı. İtlafa katılmayanlara ceza verilecek.

• Dünya Sağlık Örgütü (WHO) “domuz gribi” teriminin kullanımını domuzları korumak için durduracağını bildirdi.

• ABD, domuz gribi virüsüne daha çabuk tanı konulabilmesi ve hastalığın daha iyi incelenmesi amacıyla Meksika`da bir laboratuar kurdu.  (AA)

• AB üyesi ülkelerin sağlık bakanları, Lüksemburg`da gerçekleştirdikleri kriz toplantısında domuz gribi salgınına ilişkin gelişmeleri değerlendirdiler. Bakanlar, Fransa`nın önerisini geri çevirerek, bugünkü aşamada Meksika`ya uçak seferlerinin askıya alınmasının gerekli olmadığı düşüncesi üzerinde uzlaştılar. Almanya Sağlık Bakanı Ulla Schmidt, ülkesinin havayolları şirketi Lufthansa`nın, Meksika`ya giden her uçakta doktorlar bulundurulduğunu belirterek, bu tür uygulamaları önerdi.  (AA)

. Virüs vakasına rastlanan okullarda eğitime 14 gün ara verildiğini belirten Obama, işverenlere de hasta çalışanlarına ihtiyaçları kadar izin vermeleri çağrısında bulundu.  (AA)

. Meksika`nın başkenti Mexico City`de  dükkan ve iş yerlerinin açılabileceği açıklanırken, Çin`de Meksika`dan Şanghay`a gelen bir yolcu uçağına yönelik 7 günlük karantina kaldırıldı. Mexico City kamu sağlık kurumu yetkilileri, bugünden itibaren spor ve alışveriş merkezleri, sinema, tiyatro ve restoranların açık olacağını, ancak işletmecilerin ve vatandaşların  hijyenik kurallara uyulması gerektiğini bildirdi.

Dünya Sağlık Örgütü daha önce tüm ülkelere yönelik olarak bilimsel kanıtlar olmadan turistlerin karantina altına alınmaması, ticaretin kısıtlanmaması çağrısında bulunmuştu.

WHO ve Amerikan Ulusal Sağlık kurumları verilerine göre, H1N1 virüsünün doğrulanmış vakaları son olarak İsveç ve Polonya`nın katılımıyla 24 ülkede görülürken, vaka sayısı ise 2 bin 80`e ulaştı.   (A.A)