Apandisit ve Bağırsak Tıkanması Akut Batına Sebep Olabilir

Akut batın halk diliyle ani başlayan ağrıların pek çok sebebi olabiliyor. Akut batın bir hastalık değil, karın içerisindeki organlarda meydana gelen rahatsızlıkların belirtisidir. Şiddetli ve aniden başlayan ağrıyla kendini gösteren akut batının ağrı tanımları da birbirinden farklı olabiliyor.

Akut batın; apandisit, böbrek taşları, pankreas iltihapları, safra kesesi taşı iltihapları, safra yolu iltihapları, mide hastalıkları, midenin delinmesi ve bağırsağın inflamatuar hastalıkları sebebiyle oluşabiliyor. Bu nedenlerle ortaya çıkan akut batın durumlarında acilen hastaneye gidilmesi öneriliyor.

Ani başlayan karın ağrıları ve altında yatan hastalıklar hakkında bilgiler veren Fatih Sultan Mehmet Eğitim ve Araştırma Hastanesi Başhekimi ve Genel Cerrahi Kliniği Şefi Doç. Dr. Kemal Memişoğlu, bu tip ağrıların daha çok  apandisitten kaynaklandığını söyledi.

. Akut karın ağrısı (akut batın) nedir? Ne tip bir ağrı görülüyor?
“Akut batın, şiddetli bir karın ağrısı ve karındaki hassasiyetin ismidir. Bu bir hastalık değil, karın içerisindeki organların rahatsızlık belirtisidir. Tabloda şiddetli bir ağrı vardır ve aniden başlar.”

“KARIN İÇİNDEKİ HANGİ ORGAN HASTALANMIŞSA ONA GÖRE AĞRI ŞEKLİ DEĞİŞİR”

. Ani başlayan ağrıların bir özelliği oluyor mu? Ağrı kramp şeklinde midir, şiddetli midir?
“Akut batında ağrı tanımları farklıdır. Bazı ağrılar şiddetli başlar ve aynı şekilde devam eder, bazıları ise ani başlar ama sonra hafifler. Bunlar da kolik ağrı dediğimiz ağrı tipleridir. Bir de yavaş yavaş başlayıp en tepeye çıkan ağrı çeşitleri görülüyor. Karın içindeki hangi organ hastalanmışsa ona göre ağrı değişir.”

. Ani başlayan karın ağrısına karındaki hangi organlara ait hastalıklar neden olabilir?
“Acillere en sık başvurulan hastalık apandisittir. Apandisit ağrısı ani başlar, seyri yavaştır ve ağrı giderek şiddetlenir. Ani başlayan ağrılar arasında böbrek taşları, pankreas iltihapları, safra kesesi taşı iltihapları, safra yolu iltihapları, mide hastalıkları, midenin delinmesi ve bağırsağın inflamatuar hastalıklarını da sayabiliriz. Esas batın ağrısını bir cerrahi gerektiren karın içi hastalıkları bir de hastanın ameliyat olmasını gerektirmeyen ağrılar olarak tanımlamak gerekir.”

. Akut karın yani ani başlayan karın ağrısı acilen bir hastaneye başvurmayı gerektiren bir bulgu mudur?
“Kesinlikle hastaneye gitmek gerekir. Bazı hastalıklar örneğin gaz ağrısı bile akut karın ile karıştırılabiliyor. Yenilen ağır bir yemek bile bazen çok şiddetli ağrı hissi uyandırabiliyor. Bazen kalp krizi bile karın ağrısı şikayetiyle karıştırılabiliyor. Eğer bir ağrı varsa ve bu ani başlıyorsa  (7-10 gün süresince)  örneğin 6 ay süresince karın ağrısı çeken hastaların hastalığı kroniktir ve bu kişiye poliklinik şartlarında bakılması gerekir. Ama 1 hafta önce başlayan ve daha önce hiç olmayan ani bir ağrı varsa insanların acil servislere gitmesi gerekir.”

“APANDİSİT PROBLEMİ 20 İLA 30 YAŞLARI ARASINDA GÖRÜLÜR”

. Akut ağrılara sebep olan ağrılardan biri de apandisit ağrısı dediniz. Apandisit ağrısına eşlik eden başka bulgular da vardır ve apandisitten kaynaklanan karın ağrısı biraz daha farklıdır, ne tür belirtiler olur?
“Yılda 1000 kişiden 1 kişide apandisit ağrısı olur ve insanların yüzde 10’u bir şekilde apandisit ameliyatı veya apandisit hastalığı geçirirler. Genelde yaş grubu 20 ile 30 yaş arasıdır yani genç hastalardır. Bu hastalar aktif yaşamı olan insanlardır.

Tanıda dikkate alınacak öncelikli şey karın ağrısıdır. Bununla birlikte diğer önemli bulgu ise iştahsızlıktır. Bir insan gençse iştahsızlıkla birlikte karın ağrısı da başlamışsa öncelikle apandisiti düşünmek gerek. O yüzden bu tür hastaların acillere gelmesini öneririm.

Apandisitin ağrı süresi uzundur, bazı hastalıklar vardır örneğin aort diseksiyonu dediğimiz ana damarların yırtılması durumunda bu hastalarda dakikalar içinde ağrı gelişir ve hemen hastaneye ulaşması gerekir. Apandisit böyle bir hastalık değildir.

Apandisitin diğer bulgularından biri de öncelikle midenin üst bölgesinde başlar, iştahsızlıkla beraber ağrı karnın sağ alt bölgesine yerleşir ve dokunduğumuzda hassasiyet olur. Daha ileri safhalarda ise insanlar hareket etmekte bile zorlanır.

Apandisit 10-12 santimetrelik küçük bir kalın bağırsak artığıdır. Bunun fonksiyonu da çok net değildir, bazı otörler hiçbir fonksiyonu olmadığını söylerken; bazıları bunun bağırsağın bağışıklık sistemini koruduğunu söyler. Sonuçta bu organın ağzının tıkanması durumunda apandisitin içindeki salgı ve mikropların artması neticesinde apandisit iltihabı oluşur, iltihaptan sonra apandisit delinebilir. Basınç azaldığı için ve karın zarı iltihaba adapte olmadığı için ağrı bir anda kesilebilir ama apandisit orada delinmiş olabilir bu yüzden doktora başvurmak gerekir.”

. Hastaya hemen apandisit tanısı koyulmuyor. Nelerle karışabiliyor apandisit vakaları?
“Kadınlarda yumurtalık, rahim, alttan gelen iltihaplarla erkeklerde ise üriner sistemlerde meydana gelen rahatsızlıklarla karışabiliyor. Ayrıca böbrek taşları ve gaz şikayetleri de apandisit gibi belirti verebiliyor. Bu sebeplerle hastanın öyküsünü aldıktan sonra laboratuar tetkikleri ve görüntüleme yöntemleriyle bunu destekleriz. Eğer kesinleştiremezsek diagnostik laparoskopi dediğimiz kapalı bir delikle karın içindeki patolojiyi inceleriz.”

“BAĞIRSAKLARIN TIKANMASI DELİNME YAPABİLİR”

. Bağırsak tıkanması olan İleus diye bir kavram var. İleusta da karın ağrısı görülür, nasıl bir hastalıktır, karın ağrısının niteliği nedir? Bağırsak tıkanmasının diğer belirtileri nelerdir?
“Bağırsağın birbirinin içine geçmesinden tutun da kansere kadar bağırsak tıkanmasının pek çok sebebi vardır. Ayrıca daha önce yapılan ameliyatların sonucunda bağırsakları tıkayacak lezyonlar da olabiliyor.

İnce bağırsak ve kalın bağırsak tıkanması arasında fark vardır. İnce bağırsak tıkanıklıklarında erken bulgu olarak kusmayı görürüz ama kalın bağırsak yani sindirim sistemi alt bölgesine yakın olan tıkanıklarda ise daha çok şişkinlikle ortaya çıkar. Ağrı bununla birlikte aralıklıdır ama kalın bağırsaklar iyice tıkanıp şiştiğinde ağrı artık sürekli hale gelir. Bu sorun daha sonra bağırsağın delinmesine kadar gidebiliyor.”

. İleus (bağırsak tıkanmaları), apandisit ya da direkt altta yatan akut karın ağrısına neden olan diğer hastalıklar olsun. Genelde halkımız ağrı kesici kullanmayı çok sever. Akut karın ağrılarında ağrı kesici kullanılmasının zararlı etkileri olabilir mi?
“Biz hastaların kesinlikle ağrı kesici kullanılmasını istemeyiz. Çünkü ağrı vücudun alarm mekanizmasıdır. Siz ağrıyı örterseniz tanıyı geciktirirsiniz. Bazen hastalar gelirler, acil ameliyat gerektirip gerektirmeyecek bir bulgu olduğu düşüncesinde netlik kazanmazsak hastaya “Siz eve gidin, ağrılarınız şiddetlenirse tekrar gelin” diyebiliriz. Çünkü sonuçta ameliyat girişimsel müdahaledir ve en son tercih edilmesi gerekir. Boşu boşuna bir apandisit veya karın ameliyatı insanların hayatları boyunca bir iz bırakacaktır o nedenle cerrahi olarak biz her zaman kesin tanıya yakın bulgularla ameliyata girmek isteriz.”

. Ani başlayan karın ağrısı şikayetiyle acile gelen bir hastaya başka ne tür tetkikler yaparsınız? Hastaya ağrıyla ilgili neler sorarsınız?
“Ağrıyla gelen hastaya “Bu ağrı ne zaman başladı, aniden mi gelişti, aralıklı olarak geçiyor mu, daha önce oldu mu?” sorularını sorarız. Hastayla görüşmemiz çok önemlidir, sonra muayeneye geçeriz. Karın bulgularına bakarız, hastalarda tahta karın dediğimiz kas kasılmaları olur. Onları muayene ederiz, sonra idrar tahlilleri ve kan sayımı yapılmasını isteriz. Kişinin hamilelik bulgusu yoksa bununla ilgili greft çekeriz. Bu akut batınlarda özellikle delinmelerde çok fayda sağlıyor.  Ama apandisit gibi hastalıklarda faydası çok görülmüyor. Bunlarla da bir şey bulamıyorsak ultrason veya tomografi tetkikleri yaparız ve teşhis ederiz. Fakat bunlarla da tanıyı gerçekleştiremiyorsak ve akut karının nedenini bulamıyorsak o zaman da diagnostik laparoskopi yaparız.”

. Şiddetli ağrıları olan kişilere ne öneriyorsunuz?
“Şiddetli ağrıları olan kişilerin acile başvurmalarını öneriyorum ama uzun süreli ağrıları varsa bunları poliklinik şartlarında çözmesini tavsiye ediyorum. Çünkü ani başlayan ağrı bir hastalığın habercisidir.”