Glokomda Tedavi Seçenekleri Nelerdir?

Mart 5, 2021 - 01:27

Dünya Göz Hastanesi Göz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Ümit Aykan, Atv Avrupa ekranlarında yayımlanmakta olan “Esra Kazancıbaşı ile Sağlığım İçin Herşey” programına katıldı.

Glokom ne tür belirtiler verir? Glokom için halk arasında göz tansiyonu denir. Gerçekten glokom göz tansiyonu mudur? Kaç tip glokom vardır, belirtileri glokomun tipine göre değişir mi? Doğumsal glokomda, anne-babalar, bebeklerinin gözünde glokomla ilgili bir problem olduğunu nasıl anlayabilirler? Glokom krizi nedir, nasıl ortaya çıkar? Glokom krizinin tedavi seçenekleri nelerdir? Yüksek dereceli miyop ve hipermetrop, glokom için risk faktörü müdür? Hangi hastalıklar, glokoma neden olur? Kortizon kullanımına bağlı glokom gelişme riski var mıdır? Glokomda tedavi seçenekleri nelerdir?

Prof. Dr. Ümit Aykan, Esra Kazancıbaşı’nın sorularını yanıtladı.

. Glokom ne tür belirtiler verir?

“Glokom, özel tipleri hariç çok belirti veren bir hastalık değildir. Görme sinirimizde özellikle görme alanlarımızın dış bölgelerinden başlayarak merkezi alana doğru giderek yavaş yavaş bir kayıpla seyreden ve körlükle sonuçlanan bir hastalıktır.”

. Glokom için halk arasında göz tansiyonu denir. Gerçekten glokom göz tansiyonu mudur?

“Glokomun göz tansiyonu olduğu konusundaki yanlışı, her gün glokom hastalarımızla düzeltmeye çalışıyoruz. Göz içi basıncı, glokom hastalığının oluşmasında önemli bir risk faktörü. Göz içi basıncını ne kadar düşürürsek hastalarımızda görme kaybını o denli önleyebiliyoruz.

Ancak glokom oluşması ya da tanısı için mutlak suretle göz içi basıncının yüksek olması gerekmiyor. Bazı gözler, normal sınırlar dediğimiz 10 ila 20 mm arasındaki basınç aralığında bile glokoma özgü görme alanı hasarlarına maruz kalabilmektedir. Biz bu gruba düşük tansiyonlu glokom adını veriyoruz.”

. Kaç tip glokom vardır, belirtileri glokomun tipine göre değişir mi?

“Doğumsal ya da gelişimsel glokom dediğimiz, doğumla birlikte başlayan ya da yaşamın çok erken döneminde ortaya çıkan bir glokom tipi var. Bu tip glokomda göz dokusunun gelişimsel sorunları ve genetik özellikler ön planda. Bu hastalarımızda gözde çok erken dönemde şiddetli derecede yüksek bir basınç olduğu için gözlerinde yapısal değişiklikler ortaya çıkıyor. Bu değişiklikler nedeniyle aileler, bebeklerini doğumdan çok kısa bir süre sonra bize getiriyor. Bu tip doğumsal veya çocukluk çağı glokomlarda cerrahi tedavi gerekmektedir. Bu hastalıklarda tıbbi bir tedavinin yeri yoktur.

Bunun dışında iki ana grup glokom hastalığı var. Birinci grup, açık açılı, diğeri kapalı açılı dediğimiz glokomlardır. Açık açılı glokom, sinsi seyreden ve kolay bulgu vermeyen tiptir. Ancak, ileri tetkiklerle ortaya çıkarılabilir.

Kapalı açılı glokom ise genellikle krizlerle ortaya çıkabiliyor. Bu tip glokom aniden ve çok yüksek seviyeli bir göz içi basıncı ile ortaya çıkıyor. Bu hastalar, genellikle şiddetli ağrı ya da görsel kayıpla acil olarak bize başvurmaktalar.”

. Doğumsal glokomda, anne-babalar, bebeklerinin gözünde glokomla ilgili bir problem olduğunu nasıl anlayabilirler?

“Bu hastalarda öncelikle göz yaşarması, gözün üzerindeki saydam tabakanın biraz daha mat mavimsi bir renge dönüştüğü ve gözün olağan boyutlarından biraz daha fazla büyük olduğu görülür. Bu tür bulgular olduğunda aileler bebeklerini mutlaka bir göz uzmanına götürsünler.”

“GLOKOM KRİZİ ANİDEN ORTAYA ÇIKAR”

. Glokom krizi nedir, nasıl ortaya çıkar?

“ Glokom krizinde, göz içi basınçları olağan seyreden yani normal sınırlar içerisinde seyreden ya da bulgu verecek derecede henüz o yüksekliğe erişmemiş bir hastada; aniden şiddetli ağrı, kızarıklık, ışık hassasiyeti ve görmede bir takım değişiklikler ortaya çıkar.”

. Glokom krizinin tedavi seçenekleri nelerdir?

“Glokom krizinde bölgesel tedavi yani damla tedavisi dışında ağızdan ya da damar yoluyla verdiğimiz bazı ilaçlarla göz içi basıncını derhal düşürüyoruz. Hemen arkasından göz içersindeki göz bebeği bölgesine lazer uygulamak suretiyle açı kapanmasını oluşturan blok sistemini çözmek için göz bebeğinde küçük bir delik oluşturuyoruz. Hatta bunu henüz atak geçirmemiş ama atak geçirme potansiyeli olan diğer göze de koruma anlamında yapıyoruz.”

“YÜKSEK MİYOP VE YÜKSEK HİPERMETROP RİSK FAKTÖRÜDÜR”

. Yüksek dereceli miyop ve hipermetrop, glokom için risk faktörü müdür?

“ Glokomun toplum sağlığı tehdit eden bir hastalık. Gelişmiş ülkeler de dâhil, glokom tanısı konulmamış hasta oranı yüzde 50’lerde, yani glokom hastalığı olup da bu hastalığı tanımlanmamış ve tedavi altına alınmamış hasta sayısı oldukça yüksek. Bu nedenle topluma risk faktörlerini anlatmamız gerekiyor.

Yüksek miyop ve yüksek hipermetrop farklı mekanizmalarla glokom açısından birer risk faktörüdür. Yüksek hipermetrop ya da yüksek miyop derken, 6 diyoptri ve üzerini kastediyoruz.

Hipermetropik kusuru olanlar, daha küçük bir göz yapısına sahip oldukları için ve gözün içerisinde oluşmuş sıvının gözü terk ettiği drenaj alanlarında bir darlık söz konusu olduğu için; özellikle glokom krizi gibi akut bir krizle seyreden açı kapanması glokomuna oldukça yatkındırlar.

Bu hastalara, örneğin loş ortamlarda televizyon seyretmelerini önermeyiz çünkü o sırada göz bebekleri genişleyerek açı kapanmasını tetikleyebilir. Bazı sedatif ilaçlar, rahatlatıcı antidepresan ilaç kullanımı da benzer şekilde göz bebeği üzerinde genişletici etki yapması nedeniyle açı kapanmasını tetikleyebilir. Temel bulgulardan bir tanesi, ışık çevresinde harelerin görülmesidir; çok şiddetli bir ağrı oluşmadan önceki böyle bir belirti, krizin mesajı olarak algılanabilir.”

“DİYABET, HİPERTANSİYON VE MİGREN GLOKOM İÇİN RİSK FAKTÖRLERİDİR”

. Hangi hastalıklar, glokoma neden olur?

“Diyabetik hastalarda, kontrolsüz diyabet tedavisi hayli güç ve ağır cerrahi müdahaleler gerektiren glokoma neden olabiliyor.

Bunun dışında hem hipertansiyon hem hipotansiyon yani kan basıncımızın aşırı yüksek ya da aşırı düşük olması, glokom için birer risk faktörü.

Migren de damarlarda spazmla seyreden bir hastalık, dolayısıyla diyabete neden olabiliyor.

Glokomun bir numaralı risk faktörü, ilerleyen yaştır. Bu nedenle 40 yaş üstü kişiler dikkatli olmalıdır. Ailede glokom hikâyesi varsa risk, 8 kat artıyor. İlerleyen yaşla beraber hem hipertansif hastalıklar hem diyabetik problemler daha da arttığı için burada riskler de artıyor.”

“KORTİZON GLOKOM İÇİN CİDDİ BİR RİSK FAKTÖRÜDÜR”

. Kortizon kullanımına bağlı glokom gelişme riski var mıdır?

“Uzun süreli kortizon kullanımı, glokom için ciddi bir risk faktörüdür. Kortizon sadece glokom değil yanı zamanda katarakt oluşumunu da artırır. Kortizonun damla formlarıyla da glokom oluştuğunu biliyoruz. Kortizon kullanan hastalarda mutlak suretle göz içi basıncı yükselir ve eğer müdahale edilmezse glokom oluşur.”

. Glokomda tedavi seçenekleri nelerdir?

“ Glokom tedavi edilmezse körlükle sonuçlanan bir hastalıktır. 2020 yılında yaklaşık 80 milyon kişinin glokomdan etkileneceği ve bu 80 milyon kişinin 11 milyonu aşan kısmında da -her iki gözde günlük yaşam kalitesini bozacağı ön görülen- bir körlük durumunun oluşacağını biliyoruz.

Tedavide üç ana unsur var. Birincisi; göz damlaları, hastaya tedavi için ilk sunduğumuz seçenek budur. Günde bir kez ya da sabah- akşam olmak üzere günde iki kez damla tedavisi kurguluyoruz. Zaman içersinde damlalar yeterli gelmeyebiliyor. Bu noktada lazer tedavisi devreye giriyor. İlaç kullanmayı arzu etmeyen bir hasta için tedavinin başlangıcında da direkt lazeri bir seçenek olarak sunabiliyoruz.

Lazer artı ilaç tedavisi ile yani riskleri düşük tedavilerle eğer göz içi basıncını yeterince kontrol edemezsek cerrahi yöntemlere başvuruyoruz. Çeşitli cerrahi yöntemler mevcut; hastanın durumuna, hastalığına ve hastanın isteklerine bağlı olarak en uygun cerrahi tedaviyi uyguluyoruz.”