Kalp Yetersizliği Nedenleri ve Tedavisi

Kalp yetersizliği nedir? Kardiyomiyopati ile kalp yetersizliği aynı şey midir? Kalp yetersizliğinin belirtileri nelerdir? Kalp krizleri kalp yetersizliğine neden olabilir mi? Hangi hastalıklara bağlı uygulanan kemoterapilerde kalp hastalıkları ve kalp yetersizliği oluşur? Gribal enfeksiyonların kalbe etkileri nelerdir? Hamilelikte ortaya çıkan kalp yetersizliği nedir? Kalp yetersizliğinin tedavisinde hangi yöntemler kullanılır? Kalp yetersizliği olan hastalar nelere dikkat etmelidir? Kalp yetersizliğinde pil tedavisi nasıl uygulanır?

Medical Park Göztepe Hastanesi Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Bahadır Dağdeviren kalp yetmezliğiyle ilgili merak edilen soruları Sağlığım İçin Herşey’de yanıtladı.

. Kalp yetersizliği nedir?
“Kalp yetersizliği kalbin, vücudun ihtiyacı olan kanı ve oksijeni organlara yeterince güçlü bir şekilde dağıtamamasıdır. Kalp anne karnında 12. haftadan itibaren atmaya başlar ve dolaşım başlar. Ortalama 75-80 yıllık ömür boyunca günde 100 bin kalp atımı olur ve bunun neticesinde de durup dinlenmeksizin 500 bin ton kanı pompalar. Bu görevini aksatmaya başladığında yani dakikada 5 litrenin altında kan pompalamaya başladığı zaman vücuttaki organlara bu kan yetmediği için bir dizi bozukluklar ortaya çıkar. Bu bozuklukların tamamının oluşturduğu tabloya kalp yetersizliği denir.”

. Kardiyomiyopati ile kalp yetersizliği aynı şey midir?
“Kardiyomiyopati, kalp yetersizliği büyük kümesi içerisinde bir alt kümedir. Kalp kasının bozukluğundan kaynaklanan kalp yetersizliğine kardiyomiyopati denir.”

BELİRTİLERİ

. Kalp yetersizliğinin belirtileri nelerdir?
“Kalp yetersizliği hastalarında çabuk yorulma, nefes darlığı, halsizlik tipik ilk yakınmalardır. Başlangıçta belki geceleri birkaç yastık kullanarak yatma, düz yatamama, gece nefes darlığıyla uyanma olur. Kalp yetersizliği ilerlemeye ve akciğerler sıvıyla dolmaya başladıkça hasta oturur pozisyondayken ellerinden destek alıp yardımcı solunum kaslarını kullanarak ancak rahat nefes alabilir. Sağ kalp yetersizliği olduğunda (vücudun toplar damar sisteminin  yetersizliği) bacaklarda, ayak bileklerinde başlayan ödem yukarıya doğru yavaş yavaş ilerlemeye başlar. Karın bölgesinde sıvı toplanması, karaciğerin şişmesi gibi birtakım bulgular ortaya çıkar. Dolayısıyla hastalar en çok halsizlik, nefes darlığı, ayak bileklerinde ödem, hazımsızlık ve karında şişlikten şikayet ederler.”

KALP KRİZLERİNİN ETKİSİ…

. Kalp krizleri kalp yetersizliğine neden olabilir mi?
“Kalp yetersizliği hastalarının büyük bir bölümü, kalp damar hastalığı sonucu kalp yetersizliği gelişen hastalardır. Kalp krizlerinde, damarın tıkanması neticesinde kalbin oksijenlenememesi sonucu kalpte oluşan yaralar, kalp kasının fonksiyonunu yitirmesine ve neticede kalbin büyümesine, kalp pompalama gücünün azalmasına neden olur. Kalp koroner damar hastalıkları en önemli etkendir ama kalp kapak hastalıkları, kardiyomiyopatiler (kalp kası hastalıkları) ve kalp kasının gücünü zayıflatan ilaç tedavilerinin kullanılmış olması (özellikle kemoterapilerin bir kısmı) diğer risk faktörleridir.”

Prof. Dr. Bahadır Dağdeviren

.  Hangi hastalıklara bağlı uygulanan kemoterapilerde kalp hastalıkları ve kalp yetersizliği oluşur?
“Özellikle gastrointestinal sistem kanserlerinde veya kemik iliğiyle ilgili uygulanan kemoterapilerin bir kısmında kullanılan bazı kemoterapi ajanları kalp kası üzerine baskılayıcı bir etkiye sahiptir. Kalp kasının içerisindeki proteinler 17 günde bir değişir; yıkılır, yenisi yapılır. Bu proteinlerin yapım sürecinde bu süreci etkileyen birtakım kemoterapi ajanları, virüsler ya da aşırı bir basınç yüklenmesi gibi durumlar bu proteinlerin daha kalitesiz, daha düzgün olmayan bir şekilde yapılmasına neden olur ve kalp kasının kasılma gücü azalır.”

GRİBAL ENFEKSİYONLAR ÖNEMLİ

. Gribal enfeksiyonların kalbe etkileri nelerdir?
“Virüsler arasında en iyi tanımlanmış olan koksaki virüsü kalbi etkilemez ama influenza virüsünün bazı alt grupları kalp kasında iltihaba (pankardit) neden olabilir. Kalp zarından başlayıp kalp kası ve iç kısmına kadar bütün dokular boyunca iltihaplanmaya neden olup geçici bir süre kalp yetersizliğine yol açar. Bazen yeterince hızlı tanı konulamamışsa ve yeterince tedavi edilememişse kalıcı bir kalp yetersizliği haline de gelebilir.”

HAMİLELİKTE KALP YETERSİZLİĞİ

.  Hamilelikte ortaya çıkan kalp yetersizliği nedir?
“Hamilelik sırasında ve hemen sonrasında, vücutta otoimmün sistemin dokuları yabancı algılaması neticesinde, plasenta ve çocukla ilişkili olarak çok nadir görülen bir durumdur. Yüzde birin altında görülür ve görülen hastaların da yüzde 50’si bir müddet sonra normale döner. Diğer kalp yetersizliği nedenlerine göre, oldukça iyi huylu bir durumdur; ancak hamilelik ve doğum gibi güzel bir olayın ardından anneyi, çocuğu ve aileyi bir hayli hırpalayan bir durumdur.”

.  Kalp yetersizliğinin tedavisinde hangi yöntemler kullanılır?
“Birinci grup kalp yetersizliği en hafif olan risk faktörlerini taşır ancak hastalığın bulguları yoktur. İkinci grupta hem risk faktörleri hem bulgular vardır ama hastanın şikayetleri yoktur. Üçüncü grupta hastanın şikayetleri vardır. Dördüncü gruptakilerin hastaneden taburcu edilemeyecek kadar yoğun şikayetleri olur ve tedaviye dirençlidir. Bu üç grubun da tedavisi  farklıdır. Çok ilerlemiş kalp yetersizliğinin tedavisi de farklı yöntemlerle yapılır. Tedavide kullanılan ilaçlar ve cihazlar tedavinin ancak yüzde 30-50’sini karşılar; geri kalan yüzde 50’si hastanın hayat tarzına dikkat etmesidir.”

HASTALARA ÖNERİLER

.  Kalp yetersizliği olan hastalar nelere dikkat etmelidir?
“Hastalar ve aileleri öncelikle kalp yetersizliğinin ne kadar önemli bir hastalık olduğunu anlamalıdırlar. Kalp yetersizliği tanısı konulmuş ve bir kez hastaneye yatmış olan bir hastanın 5 yıllık sağ kalım oranı yüzde 60-65 civarıdır. Bu prostat, meme kanseri ya da bağırsak kanserine göre çok daha kötü bir durumdur. Kalp yetersizliği tedavisinde, ilk tanının konulduğu zaman aralığı, altın zaman aralığı olarak adlandırılır; en değerli zaman aralığıdır. Hastanın doğru yönlendirilmesi gerekir. Her şeyden önce her gün tartılmalıdır. Çünkü vücutta kalp yetersizliği neticesinde sıvı birikir. Hastanın, biriken sıvının miktarını ve onu ne kadar idrar söktürücü ilaçlarla atması gerektiğini bilmesi gerekir. Bunun için her sabah idrarını yaptıktan sonra aynı tartıda tartılıp kilo alımı varsa idrar söktürücü kullanmalı; kilo almıyorsa idrar söktürücü kullanmamalıdır. Ayrıca tuz alımını günde 4-6 grama kadar kısıtlamalı ve aşırı zorlayıcı egzersizlerden kesinlikle kaçınmalıdır. Ama tamamen hareketsiz kalmamak için kardiyak rehabilitasyona girmesi gerekir.”

KALP YETERSİZLİĞİNDE KALP PİLİ TEDAVİSİ

. Kalp yetersizliğinde pil tedavisi nasıl uygulanır?
“Eğer hasta uzun süren dönemi bitirip bir ileri evreye geçtiyse o zaman belki cihaz tedavileri de söz konusu olabilir. Kalp pili uygulaması, özel bir hastalık grubunda işe yarar ve faydası çoktur. Doktora, hastanın her kalp atımını ve 24 saatini takip etme şansı tanır. Oradan gelen verilere göre tedavisini ayarlamak için, anormal bir ritim olduğunda otomatik müdahale eder. Ayrıca kalbi asenkron çalışan hastalarda senkronu sağlamakta oldukça faydalıdır. Bir sonraki tedavi aşaması yardımcı kalp pompalarıdır. Bunlar kalbin uç kısmına, göğüs içerisine cerrahi olarak monte edilir. Kalbin pompalayamadığı kanın bir miktarını alıp vücuda gönderir.

Türkiye’deki kalp yetersizliği hasta sayısı toplam nüfusun yüzde 3’üdür (yaklaşık 2 milyon 500 bin) 2030 yılında bu rakam 5 milyon civarına ulaşacak. Nüfusun yaşlanmasıyla birlikte doğan risk faktörlerinin de bir araya gelmesiyle birlikte kalp yetersizliği giderek artan büyük bir problem haline gelecektir. Bu konuda çok ciddi bir eğitimin verilmesi kalp yetersizliği için  en önemli tedavi yöntemidir.”