Karaciğer Nakli Kimlere Önerilir?
Karaciğer Nakli Kimlere Önerilir?
Bizi Takip Et
Acıbadem Bursa hastanesinden Karaciğer Nakli Bölüm Başkanı Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Remzi Emiroğlu, Atv Avrupa ekranlarında yayımlanan “Esra Kazancıbaşı ile Sağlığım İçin Herşey” programına katıldı.
Karaciğer yetmezliği nedir? Hepatit A, karaciğer yetmezliğine neden olur mu? Karaciğer yağlanması ciddi bir sorun mudur? Karaciğer nakli kimlere önerilir? Karaciğer yetmezliğinin hangi evresinde nakil gerekiyor, nakli yöntemleri nelerdir? Canlıdan yapılan karaciğer naklinde vericide aranan şartlar nelerdir? Nakil yapılan organın ömrü ne kadardır? . Karaciğer yetmezliği riski açısında içilen alkolün miktarı ve süresi önemli midir? . Hangi tür mantarlar karaciğer yetmezliğine neden oluyor? Hangi ilaçlar, akut karaciğer yetmezliğine neden olabiliyor?
Prof. Dr. Remzi Emiroğlu, Esra Kazançıbaş’ının sorularını yanıtladı
. Karaciğer yetmezliği nasıl bir tabloyla ortaya çıkar?
“Karaciğer yetmezliğinin çok farklı bulguları olabilir. Basit bir kansızlıkla ve karında şişkinlik, sıvı birikimi, nefes darlığı, ileri derecede sarılık, yemek borusunda çok şiddetli kanamalar ya da karaciğer hastalığın seyrine göre bazen de tümörlerle veya bu tümörlerin organa yayılımıyla baş gösterebiliyor.”
“TÜRKİYE’DE 600 BİN HEPATİT C HASTASI VAR”
. Karaciğer yetmezliğinin görülme oranı nedir?
“Ülkemizde Hepatit B ve Hepatit C çok sık görülüyor özellikle de Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da görülme sıklığı çok fazla. Türkiye’deki sirozların büyük bir kısmı Hepatit B ve C’ye bağlıydı. Bu oranlar değişmeye başladı. Günümüzde Hepatit B’ye bağlı siroz azaldı. Eskiden bizim ülkemizde Hepatit B, Avrupa’da Hepatit C daha sık görülürdü. Aşılama programlarıyla birlikte Hepatit B’nin sıklığı azalıp hafifçe bir Hepatit C sayısında artmaya başladı.
Günümüzde çok iyi ilaçlar üretilmeye başlandı bu ilaçlar sayesinde Hepatit C’de vücuttan yüzde 97 oranında temizlenebilecek duruma geldik. Bu ilaçlar henüz tam olarak uygulanmaya başlanmadı ama bütün dünyada bu ilaçlar çıktı ve hepimizin ön görüsü Hepatit C’nin giderek azalacağıdır. Türkiye’de 600 bin Hepatit C hastası var ve bunların yüzde 80’i genelde siroza gidiyor. Hepatit B hastası ortalama 4 milyon civarında bunların da yüzde 10 ila yüzde 20’sinde siroz gelişme ihtimali var. “
. Hepatit A’nın karaciğer yetmezliği riski var mı?
“Karaciğer yetmezliğini ikiye ayırıyoruz. Birincisi, akut karaciğer yetmezliği dediğimiz daha önce hiç şikâyeti olmayan hastalarda ani gelişen hastalıklara bağlı karaciğer fonksiyonlarının bozulması. Bunun en sık nedeni; çocuklarda Hepatit A, erişkinlerde mantar zehirlenmesi ve bazı ilaçlardır.
Eğer Hepatit A akut karaciğer yetmezliğine sebep olmazsa genellikle kişi buna direnç geliştirir ve Hepatit A bir daha bulaşmaz. Toplumumuzun yüzde 80’i bu hastalığı geçirmiştir ve Hepatit A’ya karşı dirençlidir. İmmün sistemi düşkün olan insanlarda Hepatit A, akut karaciğer yetmezliğine sebep olabilir.”
“HEPATİT B, SİROZ OLUŞUMUNA NEDEN OLMAKTA”
. Hepatit B taşıyıcıları mı, hastalığı bir kere geçirip “Hepatit B oldum, geçti” diyenler mi yoksa hastalığı kronikleşenler mi riskli gruptadır?
“Bu grupların hepsi risk altındadır. Hepatit B taşıyıcılarının kronik aktif Hepatit B dediğimiz forma dönüşmesiyle birlikte siroz gelişme riski vardır. Bizi korkutan tablo tümör gelişme riskidir. Tümör gelişmesi de şöyle; hepatit B’yi bir kez geçirdiğinizde o virüs karaciğerin yapısına yerleşiyor ve karaciğerin DNA’sını değiştirerek tümöre neden oluyor. Bu hepatitin şiddetinden bağımsızdır. Bir tek virüsle ilgilidir. Siz hepatit B virüsünü bir kez kaptınız mı karaciğer kanser riskiniz her daim vardır.”
. Hepatit A, B ve C geçiren veya kronikleşmiş hepatiti olup tedavi gören kişilerin belli aralıklarla doktor kontrolünden geçip karaciğer değerlerini kontrol ettirmeleri gerekir mi?
“Kesinlikle doktor kontrolünde olmalılar. Hasta Hepatit B taşıyıcısıdır. Doktora 2 veya 4 kere gider. Kendini de iyi hissediyordur. Sirozun bulguları da yoktur ama virüs bir anda karaciğerinde tümör oluşumuna sebep olur. Hasta, bu tümörü karaciğerin yüzde 75’ini kaybedene kadarda fark etmiyor.”
. Hangi ilaçlar, akut karaciğer yetmezliğine neden olabiliyor?
“Ağrı kesicilerde bulunan asetaminofen grubu dediğimiz günlük hayatta da çok sık kullandığımız ilaçlar doza bağlı olarak akut karaciğer yetmezliği yapıyor. Avrupa’da akut karaciğer yetmezliğinin en sık sebebi bu ilaçlardır. Türkiye’de mantar zehirlenmesine bağlı karaciğer yetmezliği sık görülür.
Bunun dışında bazı ilaçlar da alerjik reaksiyon yapıyor. Siz bir veya iki tane alsanız o bir anda akut karaciğer yetmezliğine sebep olabilir. Bunun dışında kilo vermek için kullanılan ilaçlar, androjen tipi ilaçlar, kas yapmak için kullanılan ilaçlar da uzun dönemde karaciğerde harabiyet yapan ilaçlardır.”
“DOĞADA YETİŞEN MANTARLAR TEHLİKELİ”
. Hangi tür mantarlar karaciğer yetmezliğine neden oluyor? “Kültür mantarında hiçbir sıkıntı yok onu istedikleri kadar yiyebilirler ama doğada yetişen mantarların şeklini, rengini bilseniz de araya bir tane zehirli mantarın karışması bütün bir aileyi yok etmenize yetiyor. Onun için kültür mantarına evet, doğadan toplanan mantara hayır diyoruz.”
. Karaciğer yetmezliği riski açısında içilen alkolün miktarı ve süresi önemli midir?
“Kadınlarda günde 40 gr. erkeklerde günde 70 gr üzerinde alkol tüketmemek gerekiyor. Alkol ile beraber beslenme çok önemli. Karaciğer nakli endikasyonları arasında alkole bağlı karaciğer yağlanması ve alkolden bağımsız karaciğer yağlanması giderek üst sıralara doğru tırmanıyor.”
“KARACİĞER YAĞLANMASI TEDAVİ EDİLMEZSE SİROZA NEDEN OLUR”
. Karaciğer yağlanması nedir?
“Karaciğer yağlanması günümüzün problemi; tahmini oranı yüzde 25 yani her 4 kişiden birinde karaciğer yağlanma var. Karaciğer yağlanmasının yüzde 10 ila yüzde 20’si yağlanmayla birlikte iltihaba dönüyor. Bu grupta yüzde 50’ye varan oranda siroz görülüyor. Eğer siz tedavi olmaz ya da yapılması gerekenleri yapmazsanız steatohepatit evresinden sonra yüzde 50 sirozsunuz ve tahminlere göre 2020 yılında en sık karaciğer nakli endikasyonu da bu olacak.
Karaciğer yağlanması için illa şişman olmak gerekmiyor. Bu hastaların yüzde 70’i kilolu, yüzde 70 ila 80’i şeker hastası, bir grup ise kolesterol ve trigliserid yüksekliği olan hastalar. Bazen nakil için vericileri değerlendirirken dışarıdan çok iyi görünen, genç ve zayıf kişilerde biyopsi yapınca karaciğer yağlanmasıyla karşılaşıyoruz. Genetik geçiş de çok önemli bir faktör.”
“DÜNYADA KADAVRADAN KARACİĞER NAKLİNDE 41. SIRADAYIZ”
. Karaciğer naklini kimlere öneriyorsunuz? Karaciğer yetmezliğinin hangi evresinde nakil gerekiyor, nakli yöntemleri nelerdir?
“Karaciğer yetmezliği gelişen hastalarda bir süre sonra, karaciğer normal fonksiyonlarnıı yerine getiremiyor. İşte bu dönemde sarılıklar başlıyor. Karında şişkinlikler, kanamalar başlıyor. Biz genellikle laboratuar değerleriyle değerlendirip ona göre nakil öneriyoruz. Laboratuar değerleri çok iyi bile olsa karaciğerde küçük tümör olan hastalara da nakil öneriyoruz. Son dönem gelişen kronik karaciğer hastalarına ve akut karaciğer yetmezliği gelişen hastalara karaciğer nakli öneriyoruz.
Karaciğer naklinin iki yolu var. Bir tanesi kadavradan karaciğer nakli, diğeri de canlı vericiden karaciğer naklidir. Türkiye, dünyada bu konuda ilginç bir konumdadır. Dünyada canlıdan böbrek nakli en çok yapılan ülke Türkiye, karaciğer nakli içerisinde de Güney Kore’den sonra Türkiye ikinci sıradadır. Kadavradan nakilde ise böbrek naklinde 46. sırada, karaciğer naklinde 41. sıradayız.
Karaciğer yetmezliğinde nakilden başka bir tedavi yöntemi yok. Organ naklinin normal yolu kadavradan nakildir. Bu sadece karaciğer için değil. Kadavradan alınması gereken; kalp, akciğer, pankreas, doku, kemik ve birçok organ var. Olması gereken, kadavradan yapılan nakildir. Canlı verici bulmak da kolay değil ama nedense ölümden sonra organ bağışlama konusunda çok sıkıntılıyız.”
. Canlıdan yapılan karaciğer naklinde vericide aranan şartlar nelerdir?
“Canlıdan yapılan nakiller teknik olarak zor nakillerdir. Vericide aranan özellikler, 18 yaşından büyük genellikle 55 yaşından küçük olmak. Ancak, bazı durumlarda 55 yaş üzerine çkılabilir. Erişkin için çok seçici olmak gerekiyor. Erişkinlerde karaciğerin yüzde 60 ila yüzde 70’ini alıyoruz. Geri kalan kısım hızla büyüyüp birinci ayda eski büyüklüğünün yüzde 80’ine, üçüncü ayda da neredeyse eski büyüklüğüne ulaşıyor. Bir daha bir sıkıntı yaşanmıyor.
Canlı verici; sağlıklı olacak, hiçbir karaciğer hastalığı olmayacak, hepatit B ve C taşıyıcısı olmayacak, ek hastalığı örneğin şekeri, kalbi, solunum sıkıntısı olamayacak. Vericinin tamamen kendi inisiyatifiyle ve alıçı ile verici arasında bir çıkar ilişkisi olmaksızın bağışta bulunmuş olması gerekiyor. Dördüncü dereceden akrabaya kadar nakil yapılabiliyor. Akraba dışı nakiller için etik kurul toplanıyor. Orada karar veriliyor. Amca çocukları, teyze çocukları verici olabiliyorlar.”
. Canlıdan karaciğer çıkartılırken kapalı yöntemle çıkarılması mümkün mü? Bağıştan bulunan bir kişi ne gibi risklere karşı bu kararı almış oluyor? Ne kadar süre hastanede yatması gerekiyor. Bağışta bulunan kişi, ne kadar süre işinden uzak kalıyor?
“ Kapalı yöntem, karaciğer naklinde biraz modifiye edilerek uygulanıyor. Karaciğer bayağı büyük bir organ onu çıkarmak için zaten bir kesi yapmak gerekiyor. Genellikle, laparaskopik girip karaciğeri serbestleştirip daha sonra kesiyi yapıp oradan çıkartılır. Yine de büyükçe bir kesi yapmış oluyoruz. Karaciğer vericisinin binde bir hayatı riski var. Bunun dışında ameliyata bağlı bazı ufak tefek kaçaklar, enfeksiyonlar, çok az da olsa safra yolu problemleri olabiliyor.”
. Nakil yapılan organın ömrü ne kadardır?
“Karaciğerin böbrek gibi bir yarılama ömrü yok. Eğer siz karaciğerinize iyi bakarsanız ilaçlarınızı düzgün kullanırsanız; yıllarca sizi idare edebilir. Benim bildiğim en eski 35 yıllık vaka var. Bu tamamen hastaya bağlı bir durumdur. 35 yıl 40 yıl bu organ yaşayabilir. İkinci nakil şansı var ama ikinci nakil çok zor. “
İçeriği Paylaşın
