Tüp Bebek Yöntemindeki Son Gelişmeler

Günümüzde tüp bebek tedavisindeki gelişmeler sayesinde çiftlerin çocuk sahibi olma oranları ne ölçüde arttı? Teknolojinin gelişmesine bağlı olarak ortaya çıkan gebelik aşısı nedir? Kimler için uygundur? Gebelik aşısını uygun çiftlerde öneriyor musunuz? Blastosist transferi nedir? İntralipid uygulaması nedir? Tüp bebek tedavisi yaptırmak için hekimlere başvuran çiftlerde ne tür yanlışlar görüyorsunuz?

İstanbul Tüp Bebek ve Kadın Sağlığı Merkezi  Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı, Tüp Bebek Uzmanı Op. Dr. Aret Kamar bu soruları Sağlığım İçin Herşey’de yanıtladı.

‘‘BUGÜN LABORATUVAR VE EMBRİYO TAKİP ŞARTLARI DEĞİŞTİ’’

. Günümüzde tüp bebek tedavisindeki gelişmeler sayesinde çiftlerin çocuk sahibi olma oranları ne ölçüde arttı?
“Tüp bebek tedavisindeki gelişmeler çocuk sahibi olma oranları büyük ölçüde arttırdı. Tüp bebek tedavisinde eskiden yumurtalar toplanır, iğne tedavisiyle pekçok yumurta elde edilir ve bir sürü bebek yapmaya çalışılırdı. Dondurma imkanları çok iyi değildi; embriyoların büyük bir kısmı zarar görürdü. Dolayısıyla rahmin içerisine olabildiği kadar fazla bebek konurdu. O zamanların laboratuvar teknolojisi de bu kadar iyi değildi. Ardışık transfer denilen yöntemde embriyolar dışarda bekletilirdi. 3. gün geldiğinde 2-3 tane embriyo koyulurdu. Kalanlar da takip edilirdi. Kalanlarından da gelişenler olduğunda 5. gün geldiğinde 1-2 tane daha koyulurdu. İçerde birçok bebek olurdu. Ama bunun dördüzler, beşizler, yedizler gibi komplikasyonu olurdu. En sevmeden yaptığımız iş, rahim içerisinde 3-4 tane bebek tuttuktan sonra bunu ‘Siz 4 taneyi taşıyamazsınız. Gelin bunu 2’ye indirelim’ deyip o bebeklerin 2 tanesini sonlandırmamızdı. Haftada en az 2-3 kere yapmak zorunda kalırdık. Nerdeyse bu iş tüp bebeğin bir parçası haline gelmişti.

Bugün tedavi çok değişti. Yeni yönetmeliğe göre 35 yaşın altındaki kadınlarda ilk 2 denemede 1 bebek konuluyor. Daha önceden denemesi olan ya da kliniklerde 2 deneme yaptırmış olanlara 2 bebek konuluyor. 2 bebek konulduğu zaman gebelik bazen ikiz gebelikte sonuçlanabiliyor. İkiz gebeliği taşıyamayıp erken doğuran da var, bebeklerini kaybeden de var. Dolayısıyla bugün  ‘Bir bebek olsun. Onu da anne sağlıklı doğursun’  düşüncesi hakimdir. Ayrıca laboratuvar ve embriyo takip şartları değişti. Dondurma şartları iyileşti. Bugün artık dondurulan bebeklerin yüzde 99’u sağ salim çözülüp içeriye veriliyor. Bir bebek dondurulup bir bebek çözülüyor ve içeriye verilerek gebelik elde ediliyor. Eskiden 3-4 tanesi bir pakette dondurulurdu. Çözüldüğünde 1-2 tanesi sağlam çıkardı. Dolayısıyla laboratuvarda embriyolarla oynama ve daha güzel embriyo elde edebilme, embriyoların iyisini seçebilme, en iyi 1 taneyi koyup 1 tane gebelik elde edebilme şartları çok arttı.”

‘‘HER YÖNTEM HER ÇİFTE ETKİLİ DEĞİLDİR’’

. Teknolojinin gelişmesine bağlı olarak ortaya çıkan gebelik aşısı nedir? Kimler için uygundur?
“Tüp bebek tedavisi, sadece rahime bebeğin tutunması olarak görülmemelidir. Aslında koyulan embriyonun içerde büyümeye devam edip sağlıklı bir gebelik oluşturması ve o gebeliği annenin 9 ay taşıdıktan sonra doğurması gerekir. Dolayısıyla bir ilaç verilip konulan bebeğin rahimde tutunmasını kolaylaştırmak her zaman çok mümkün olmaz. Bir kısım hastada rahimle ilgili problemler görülebilir. Rahim içi kalınlığı normal olmayabilir. Kadın daha önce bir cerrahi geçirdiği için rahim bundan etkilenmiş olabilir. Bazı ilaçlar ve histeroskopi ameliyatları ile rahim düzeltilmeye ve bebeğin tutunma şansı arttırılmaya çalışılır. Ama bir kısım hastada yumurta problemi olabilir; yumurtası az ya da yaşı ilerlemiş olabilir. Sperm çok düşük olabilir. Her yöntem her çifte etkili değildir. Uyguladığımız sperm mıknatısı, çip, metabolomiks gibi yöntemler her sene ortaya çıkar ve her birisinin de gebeliği arttırdığı söylenir. Ama bir sene sonra bu yöntemlerin adı bile anılmaz. Dolayısıyla şuanda yöntemler değil; iyi klinikler, iyi klinisyenler ve güçlü laboratuvarlar olmalıdır. Yöntemi hastalar değil doktorlar seçmeli ve uygulamalılar. En güzel tedavi iyi bir yumurta büyütme tedavisidir. İyi yumurtaları elde etmek, iyi yumurtaları iyi laboratuvarlar içerisinde muhafaza edebilmektir. İyi laboratuvarlardan kasıt, annenin vücudunu en iyi taklit edebilen laboratuvardır. Uygun şartlarda embriyoları yetiştirmek ve uygun zamanda rahmin içerisine koymakla iyi bir tedavi yapılmış olur.”

Op. Dr. Aret Kamar

GEBELİK AŞISI NE ZAMAN DENENMELİDİR?

. Gebelik aşısını uygun çiftlerde öneriyor musunuz?
“Rahimle ilgili bir problemden şüpheleniliyorsa, kadının hormonlarında hiçbir problem yoksa ve çok güzel yumurtalar veriyorsa gebelik aşısı önerilir. Ayrıca bütün ilaçlar uygulandığında ve güzel embriyoların verilmesine rağmen rahme tutunmuyorsa denenebilir. Ama bu grup gerçekten çok az bir gruptur. Genelde en büyük sıkıntı yumurtası azalan ve embriyo kalitesi iyi olmayan hastalarda çekilir. Bunun yanı sıra rahminde önceden geçirilmiş problemlerden dolayı gerçekten gözle görülür fiziksel problemi olanlar, yaşı büyük kadınlar, dışarı spermi çok az gelen ya da gelen spermi problemli olan insanlar bu tedaviden fayda görmezler. Spermi kötü olanlarda daha iyi sperm seçmek ve gebelik şansını arttırmak için imsi yöntemi uygulanır. Embriyo bölünmesi çok iyi olmayanlarda, laboratuvarlarda onları kamera ile gözlediğimiz bir yöntem ile embriyoskop yapabiliyoruz. Çok az bir grupta gebelik aşısı yöntemi etkili olabilir. Altta yatan problem kadına ya da erkeğe özel olabilir. O zaman da ona göre bir tedavi uygulanmalıdır.”

“BLATOSİST TRANSFERİ İLE GEBELİK ŞANSI DAHA YÜKSEKTİR’’

. Blastosist transferi nedir?
“Blastosist yöntemi ile dışarda embriyo takip edilir. Embriyo 5. güne kadar gelişir; gelişen embriyolar içerisinde bir tanesi çok iyi gidiyorsa o seçilir. Seçilen içeri konulur. Blastosist transferi ile gebelik şansı daha yüksektir. Blastosist transferi yapılması için belli şartlar vardır. Yumurtalar alınır ve spermle birleştirilir. Her hastanın bol bol yumurtası ve embriyosu yoktur. Embriyo çoksa laboratuvarda bekletilir. 3. güne kadar hepsi güzel güzel gelir, biraz daha beklenir ve iyinin iyisi seçilir. En güçlü içeri konulur ve iş bitirilir. Ama hastanın 2 yumurtası varsa o zaman laboratuvar her zaman yabancı ortamdır. Hiçbir laboratuvar anne vücudu kadar iyi değildir. Dolayısıyla seçecek kadar embriyomuz yoksa bu tedavi sıkıntılı olur. Genç yaşta tek yumurta ile uğraştığımız çok hasta grubu vardır. 1-2 tane embriyoyu dışarda bekletmek sağlam olan embriyonun laboratuvar koşullarında bozulmasına neden olabilir. Dolayısıyla onlarda transfer 2. gün yapılır. İnsanlar beklettikçe embriyoların güzelleştiğini düşünmemeliler. Aslında laboratuvar anne vücudu ile kıyaslanırsa, embriyolar için çöl gibidir. Anne vücudunda bizim bilmediğimiz bir sürü büyüme faktörü vardır. Ama laboratuvarda bunların hiçbirisi yoktur. Dolayısıyla eğer embriyo çoksa beklenir ve zayıf olanlar ölür. Kuvvetli olanlar da içeriye verilir.”

İNTRALİPİD UYGULAMASI NE ZAMAN YAPILIR?

. İntralipid uygulaması nedir?
“Her şeye bakılmış, her şey mükemmel fakat rahme bebek tutunmuyorsa bu tutunmayla ilgili bir şeylerin kadında eksik olduğuna kanaat getirilip intralipid uygulaması yapılır. Ama bu çok az bir hasta grubunda geçerlidir. Genellikle kadının yaşından, yumurta sayısının düşüklüğünden ya da embriyo kalitesinden kaynaklanan, spermden kaynaklanan bir durumdur. İntralipid veya rahmin içerisine verilen ilaçlar sanki bir varlığı oraya yapıştırmaya çalışıyormuşsunuz gibi bir durum ortaya çıkarır. Bütün olayı rahime yapıştı ya da yapışmadı üzerinden götürmemek gerekir. Aslında verdiğiniz bebek size gebelik getirir. Koyduğunuz bebek içerde ne kadar iyi gelişirse o kadar çok gebelik getirme şansı vardır.”

İYİ BİR MERKEZ SEÇMENİN ÖNEMİ

. Tüp bebek tedavisi yaptırmak için hekimlere başvuran çiftlerde ne tür yanlışlar görüyorsunuz?
“En büyük yanlış tüp bebek yaptırmak isteyen çiftin iyi bir merkez seçmemesidir. İyi bir merkez seçimi medyadan olmaz. İyi bir merkez kalabalıktır. Girdiğinizde bir sürü hasta görürsünüz. Sizin yakınlarınız da o merkezde hamile kalmıştır. En somut deliller bunlardır. O merkeze girdikten sonra kendinizi teslim etmeniz gerekir. Neticede her çiftin yumurta ve sperm sayısına göre belli bir gebelik şansı vardır. Gebe kalan da gebe kalmayıp bir daha deneyen de olur. Bu tip yöntem olarak adlandırılan ‘Tüp bebekte mucize, çare bulundu, herkes gebe kalacak’ denilen yöntemler gebe kalmayan hastaları avlamak için yapılır. Tamamen bir pazarlama yöntemidir. Hamile kalmayan bir hasta her zaman ‘Ben bu yöntemi denedim gebe kalmadım. Acaba farklı ne deneyebilirim’ diye düşünüyor. Halbuki farklı bir şey denemeye gerek yoktur. Aynı şeyi bir kere yaptığınızda gebelik getirmezken aynı şeyi farklı bir şey uygulamadan yaptığınızda konulan bebekten ikiz gebelik olabilir. Her bir embriyonun bir gebelik getirme şansı vardır. Onun için çiftin yapması gereken baştan iyi bir merkez seçmek ve hamile kalıp doğurana kadar orada tedaviye devam etmektir.”