Erkek Kısırlığı ve Tüp Bebek Tedavisi

Erkek kısırlığı nedir? Menide hiç sperm bulunmaması veya spermlerin yapısının bozuk olması erkeğin hiçbir zaman çocuk sahibi olamayacağı anlamına mı gelir? Tüp bebek tedavisi nedir? Tüp bebek denemelerinde tutmama nedenleri neler olabilir? Kadınlarda rahim duvarı kalınlığı doğurganlığa engel midir? Bağışıklık aşısı nedir? Kimlere uygulanır? Tüp bebekte lazer uygulamaları nedir? Tüp bebek tedavisi ne kadar sürer? Kaç defa uygulanabilir?

Ferti-Jin Kadın Sağlığı ve Tüp Bek Merkezi Klinik Direktörü Op. Dr. Seval Taşdemir, erkek kısırlığı ve tüp bebek tedavisi hakkında merak edilenleri Türkiye’ye Sağlık Yolu programında anlattı.

. Erkek kısırlığı nedir?
“Erkekte 3 ya da 5 günlük cinsel perhiz sonrası yaptılan sperm kontrollerinde menideki sperm sayısının 15 milyonun üzerinde olması gerekir. Mevcut spermlerin yüzde 60’ı hareketli, yine mevcut spermlerin en az yüzde 4’ü de normal şekil yapısında olmalıdır. Bunun altındaki oranlar erkek kısırlığı olarak karşımıza çıkar. Erkek kısırlığı; sperm hareketlerinde hafif bir düşüklükten menide hiç spermin olmadığı azo spermiye kadar geniş bir yelpazeyi içerir.”

ERKEK KISIRLIĞI TEDAVİSİNDEKİ GELİŞMELER

. Menide hiç sperm bulunmaması veya spermlerin yapısının bozuk olması erkeğin hiçbir zaman çocuk sahibi olamayacağı anlamına mı gelir?
“Menide hiç sperm bulunmaması veya spermlerin yapısının bozuk olması erkeğin hiçbir zaman çocuk sahibi olamayacağı anlamına gelmez. Günümüzde tüp bebek tedavisinde teknolojiler hızla ilerlemektedir. Azo spermi hastaları, sperm elde edildiği takdirde çocuk sahibi olabilir. Fakat azo spermi hastalarının direkt tüp bebek tedavisi hemen planlanmamalı; mutlaka bu hasta gruplarında hormon kontrolleri, genetik incelemeler yapılmalıdır. Çünkü birtakım azo spermi hastalarında hormon eksikliği söz konusudur. Bu hastalara gerekli tedavi verildiğinde meniye sperm çıkışları olabilmektedir. Eğer bu hastalar direkt Mikro TESE veya TESE programına alınırsa sperm elde edilemez. Halbuki hastalar ön tedaviye sokulduğunda hasta Mikro TESE’ye bile ihtiyaç kalmadan menide sperm üretimi başlayabilir. Bunun yanı sıra ön tedavileri yapıp menide sperm çıkmadıysa bu hastalarda uygulanacak tedavi bugün için Mikro TESE (mikroskop altında özel bir cerrahi tekniğiyle sperm üreten kanalların tek tek incelenmesi) yöntemidir. Tedavi sonrası eğer sperm elde edilirse bu hastalar tüp bebek tedavisiyle çocuk sahibi olabilir.’’

TÜP BEBEK TEDAVİSİ NEDİR?

. Tüp bebek tedavisi nedir?
“Tüp bebek tedavisi, doğal yoldan çocuk sahibi olamayıp bunun yanı sıra yumurtlama, aşılama tedavileri uygulanıp yine gebelik elde edilemeyen veya bu tedavilerde hiç şansı olmayan sperm sayısı ileri derecede düşük veya tüpleri tıkalı olan hasta gruplarının alındığı tedavi şeklidir. Tüp bebek tedavisi, bir tek yumurtayı bir tek spermin enjekte edilerek döllenmenin gerçekleştirilmesi ve bunun ana rahmine transfer edilmesiyle günümüzde çok ileri düzeylere kadar taşınmıştır. Tüp bebek tedavisi diğer tedavi tekniklerinde sonuç elde edememiş veya o tedavileri görme şansına sahip olmayan hastaların günümüzde laboratuar koşullarında bir tek yumurtayla bir spermin döllendirilip embriyo elde edilmesi ve bu embriyonun anne rahmine transfer edilerek elde edilen gebelik şeklidir.”

TÜP BEBEK DENEMELERİNDE BAŞARISIZLIĞIN NEDENLERİ

. Tüp bebek denemelerinde tutmama nedenleri neler olabilir?
“Tüp bebek tedavisinde başarının elde edilebilmesi için çiftler tedaviden önce çok detaylı olarak kontrollerden geçirilmelidir. Hatta yapılması gereken, ön tedaviler varsa bunların yapılıp sonrasında tüp bebek tedavisine başlanılmasıdır. Örneğin kadının tüpleri kapalı olabilir ama tüplerde sıvı birikintisi varsa bu hastalar direkt tüp bebek tedavisine alındığında gebelik elde edilemez. İlk önce bu kanalların kapatılması ve temizlenmesi gerekir. Erkekte ise hormon eksikliğine bağlı azo spermi varsa direkt tüp bebek tedavisine başlanırsa sperm elde edilemez. Bu erkek hastaya 3 aylık bir hormon ilaç tedavisi uygulandığında sperm üretimi de başlar; sonrasında da tüp bebek tedavisi gerçekleşir. Eşlerde genetik bir sorunun varlığı durumumda da direkt tüp bebek tedavisi uygulandığında sonuç elde edilemez. Bunlarda pregenetik tanı tedavisi uygulanması gerekir. Bu nedenle tüp bebek tedavisine girmeden önce kısırlığın nedeni tespit edilmeli ve buna yönelik tüp bebek tedavisinde uygulanacak ileri teknikler net olarak belirlenmelidir. Sonrasında da tüp bebek tedavisinin basamakları çok önemlidir. Sağlıklı yumurta elde edilmeli ve yumurtayla spermin ideal koşullarda döllenmesi sağlanmalıdır. Daha sonra da ileri teknikler uygulanarak en iyi embriyo seçilmelidir. Örneğin embriyoskopta 24 saat izlenip en iyi gelişim gösteren, bölünme gösteren embriyo seçilir. Çiftlerde genetik bir problem varsa oluşan embriyoların genetik yapısı analiz edilip sağlıklı embriyo seçilir. Tüp bebek tedavisine titizlikle önem gösterildiği zaman yüksek gebelik oranları (yüzde 60-70) yakalanmaktadır.”

Op. Dr. Seval Taşdemir

RAHİM DUVARI KALINLIĞININ GEBELİKTEKİ ÖNEMİ

. Kadınlarda rahim duvarı kalınlığı doğurganlığa engel midir?
“Dünyanın en iyi embriyoları dahi elde edilse tüp bebek tedavisinin başarısı için rahim iç yapısının belli bir kalınlığa erişmesi gerekir. Tüp bebek tedavisinde ideal olan 9-11 mm’lik kalınlıktır; 5 mm’nin altında ise kesinlikle gebelik elde edilmez. 7,5 mm’ye kadar durum sorunludur. Rahim duvarı kalınlaşmadıysa embriyolar saklama programına alınmalı, rahim dinlendikten sonra tekrar rahim hazırlığı yapılmalıdır. Rahim duvarı istenilen kalınlığa ulaşınca transfer gerçekleştirilmelidir. Bunun aksi tablo da önemlidir. Örneğin rahim duvarı ileri derecede kalınsa gebelik elde edilemez. Bu tür hastalarda tedaviye başlamadan önce kameralı sistemle (histeroskopi) rahim içerisine girilmeli ve rahim iç tabakası iyice değerlendirilmelidir. Hatta o kalınlık dokuları alınıp patolojiye gönderilmeli, patolojik olarak bir problem olup olmadığı tespit edilmelidir. Eğer sağlıklı ise sonrasında rahim içi temizliği yapıldığı için bir sonraki aylarda bu kalınlıklarla genellikle karşılaşılmaz. İdeal kalınlık olan 9-10-11 mm kalınlık sağlanınca embriyolar anne karnına transfer edilmelidir. Ayrıca transfer yapılırken ultrason eşliğinde anne rahminin en uygun noktasına embriyolar bırakılmalıdır.”

TÜP BEBEK TEDAVİSİNDE BAĞIŞIKLIK AŞISI

. Bağışıklık aşısı nedir? Kimlere uygulanır?
“Gebelik birçok kez yapılmış tüp bebek tedavisinde gebelik elde edilemediyse bu çiftler mutlaka genetik yönden ve bağışıklık yönünden kontrollerden geçirilmelidir. Bazı kadınların vücudunda öldürücü hücreler daha aktiftir. Bu hücreler embriyoların tutunmasını engelleyebilirler veya tekrarlayan düşük olgusunu karşımıza getirebilirler. Buna yönelik yani vücudun ümmün sistemini destekleyen lenfosit aşısı, monosit aşısı, immünglobülin lipid tedavisi gibi tedaviler  uygulanır. Bir de kan pıhtılaşmaması üzerinde durulması gerekir. En iyi embriyolar konulsa bile annede kan pıhtılaşması problemi varsa tutunmaya engel olabilir. Bu hasta gruplarında da tedavi esnasında kan sulandırıcı ilaçların kullanılmasına özen gösterilmelidir.”

TÜP BEBEK TEDAVİSİNDE LAZER UYGULAMASI

. Tüp bebekte lazer uygulamaları nedir?
“Lazerle tomurcuklanma veya lazerle embriyonun dış çeperinin inceltme tekniği (Asiste Hatching) uzun yıllardır başarıyla uygulanan yöntemlerden birisidir. Embriyoların anne rahmine tutunmasını sağlayan önemli teknolojik uygulamalardan birisidir. Laboratuvarda yumurtayla sperm döllendirildikten sonra oluşan embriyonun dış çeperi (zona tabakası) 15 mikrondan kalın olduğu zaman anne rahmine tutunmakta embriyo zorluk çeker. Bu, kadının yaşının ileri olması durumunda veya geçmişinde tüp bebek başarısı uygulanan hastalarda  daha sık görülür. Bu çeper lazerle inceltildiği zaman asıl anne rahmine tutunacak olan embriyonun iç kısmı bu noktadan anne rahmine tutunma şansını yakalar. O nedenle lazerle tomurcuklanma tekniği tüp bebekte uygulanması gereken önemli yöntemlerden birisidir.”

TÜP BEBEK TEDAVİSİ KAÇ KEZ DENENMELİ?

. Tüp bebek tedavisi ne kadar sürer? Kaç defa uygulanabilir?
“Eğer bir kadın yumurta üretebiliyorsa, erkekte de sperm elde edilebiliyorsa tüp bebek tedavisine girebilirle. Geçmişinde birçok kez uygulamasına rağmen, yeni teknikler uygulanmadıysa mutlaka hastaya tedavi şansı verilmelidir. Ancak kadının menopoz süreci başladıysa, erkekte sperm elde edilemiyorsa tedaviyi durdurmak gerekir. Yalnız Mikro Tese uygulanmış hastalarda bu kadar sınırsız hareket edilemez. Dört veye beşten fazla Mikro Tese yapılması artık verim veremez. Çünkü erkeklerde cinsel fonksiyon bozukluklarına neden olabilir. Tüp bebek tedavisi adetin başından itibaren maksimum 20 günde tamamlanan bir tedavi şeklidir. Ayaktan takip ve tedavi gerektirir;  hastanede yatmayı gerektirmez. Yurt dışından birçok hasta yaz döneminde hem tatillerini yapıyorlar aynı zamanda da tüp bebek tedavi programına girebiliyorlar. Bu hastaların en büyük avantajı tatil döneminde olup vücutlarını rahat hissediyor olmasıdır. Çünkü aşı çalışmalarının vücuda vermiş olduğu yorgunluk sağlıklı yumurta ve sperm üretimine engel olabilir. Ayrıca kendi ülkelerinde kendi lisanlarıyla kendilerini daha iyi ifade ediyorlar. O nedenle yurt dışında yaşayan birçok Türk vatandaşı yazın bu tedaviye girip sonuç alabiliyor. Tüp bebek tedavilerinin uygulanma sıklığı ise hekimin hastayı çok doğru bir şekilde yönlendirmesi ile belirlenir. İleri yaş hastalarında, yumurta rezervi düşük olan hastalarda peş peşe tüp bebek tedavisi yapılması bize avantaj getirir. Çünkü peş peşe yapılan tedavilerde daha bol yumurta elde edebiliriz. Fakat kadının yaşı gençse, zaman sıkıntısı yoksa mutlaka tedaviler arasında 3 aylık bir süreç geçmelidir. Çünkü 3 ayda bir yumurta ve sperm olgusu da değişir. Daha farklı yumurta ve spermlerle bir tedavi şansını yakalama fırsatı doğar.”